«Μπαίνοντας εις αυτό το έργον και ακολου-
θώντας να γράφω δυστυχήματα αναντίον της
πατρίδος και θρησκείας, οπού της προξενήθη-
καν από την ανοησίαν μας και ’διοτέλειά μας
και από θρησκευτικούς και από πολιτικούς και
από ’μάς τους στρατιωτικούς, αγαναχτώντας
και εγώ απ’ ούλα αυτά, ότι ζημιώσαμε την πα-
τρίδα μας πολύ και χάθηκαν και χάνονται τό-
σοι αθώοι άνθρωποι, σημειώνω τα λάθη ολω-
νών και φτάνω ων σήμερον, οπού δεν θυσιά-
ζομε ποτές αρετή και πατριωτισμόν και είμα-
στε σε τούτην την άθλια κατάστασιν και κιντυ-
νεύομεν να χαθούμεν……………….
………..εκείνα οπού σημειώνω εις την πρωτο-
ϋπουργίαν του Κωλέτη, οπού έκαμεν τόσα με-
γάλα λάθη αναντίον της πατρίδος του και της
θρησκείας του και των συναγωνιστών του,
όλων των τίμιων ανθρώπων και να χύση τόσα
άδικα αίματα των ομογενών του και να πάθη η δυστυχισμένη του πατρίδα και να πα-
θαίνη και τώρα εις τον πεθαμό του από τους ίδιους τους μαθητάς του και συντρό-
φους του, οπού μας κυβερνούν, και οι προκομμένες του οι Βουλές και άλλοι τοιού-
τοι, οπού δεν άφησαν λεπτό εις το ταμείο, και όλο το κράτος το ’φεραν σε μίαν με-
γάλη δυστυχία και ανωμαλία, και μας πήραν όλα τα καράβια και μας κατακερμάτι-
σαν όλο το εμπόριον ………….. και πεθαίνουν της πείνας οι ανθρώποι των νησιών και
εκείνοι οπού ’χουν τα καράβια τους γκιζερούν εις τους δρόμους και κλαίνε με μαύ-
ρα δάκρυα……………………….
Η αφεντειά σας, αγαθοί αναγνώστες, σας περικαλώ, αν και θέλετε να μάθετε την
αλήθεια, ’ρευνήσετε όλα αυτά οπού θα ιδήτε, αν είναι αλήθεια ή ψέματα Αλλά η
αλήθεια είναι πικρή και όσοι κάμαμεν το κακό μας κακοφαίνεται, ότι και το κακό το
θέλομε και το νιτερέσιον να το κάνωμε και καλούς πατριώτες θέλομε να μας λένε.
Και αυτό δεν γίνεται, ούτε θα το κρύψω εγώ και να μείνη κρυμμένο, ότι η πατρίς ζη-
μιώθη, διατιμήθη …………………..Όσα έπαθε η πατρίς δια τους «νόμους» και το κα-
λό αυτεινών και όσα παληκάρια σκοτώθηκαν, δεν τάπαθε η πατρίς εις τον αγώ-
να των Tούρκων…………..
Σας ερωτώ, εσάς τους Εκλαμπρότατους και μεγαλόγνωσους πολιτικούς της Ελλά-
δος αν ήρθετε από καλωσύνη σας να μας φωτίσετε, να μας λευτερώσετε, διατί να
χυθούν αυτά τα αίματα οπού χύθηκαν και η πατρίδα να είναι εις την κατάστασιν
οπού είναι ως την σήμερον, και να γένη αυτείνη η δυστυχία γενικώς εις τους τίμιους
ανθρώπους; Και να θέλουν οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Ρούσσοι, οι Αουστριακοί ή άλλο
κράτος να μας κυβερνήσουν με το μέσον το δικόν σας;……………… Εσάς σας τιμήσα-
μεν, σας δοξάσαμεν, σας κάμαμεν Εκλαμπρότατους, αντιπρόσωπους εις τα δυνατά
έθνη. Και πληρώνεστε χοντρούς μιστούς.
Δείξατε τί πατριωτισμὸν καὶ τί ἐθνικὰ φρονήματα εἴχετε κ' ἐσεῖς καὶ οἱ συντρόφοι
σας, οἱ ρήτορές σας οἱ φιλελεύτεροι, , ὁποῦ ἄφριζαν εἰς τὸ βῆμα κ' ἐνθουσιάζαν γε-
νικῶς τοὺς Ἕλληνες - μὲ λόγια παχιὰ καὶ μ' ἀσκιὰ μ' ἀγέρα. Τώρα αὐτεῖνοι οἱ ρήτορες,
οἱ φιλελεύτεροι, εἶναι ὅλοι σήμερον βουλευταὶ μ' ἔλεος τῆς Αὐλῆς καὶ τῶν ὑπουργῶν.
Τί κάνουν σήμερα αὐτεῖνοι; Ὅ,τι κάμετε κ' ἐσεῖς οἱ ἀρχηγοί τους. ……… προσκυνήσε-
τε, ἀρνηθήκετε ὅλα ὅσα κάμετε• ὅσα εἴπετε σᾶς βάλαν καὶ τὰ γλύψετε σὰ νὰ μὴν τὰ
εἴπετε, καὶ τότε κάμαν ἔλεος καὶ σᾶς βγάλαν βουλευτάς˙ ……... Καὶ οἱ ρήτορές σας ρη-
τορεύουν εἰς τὸ βῆμα κι' ὅ,τι νομοσκέδια δίνουν οἱ ὑπουργοί, «σοί, Κύριε». Τέτοιοι
εἶστε ἐσεῖς, τέτοιοι εἶναι κ' οἱ ὀπαδοί σας. Φανήκετε ὅλοι τί ἀξίζετε καὶ τί κάμετε εἰς
τὴν πατρίδα ἀρχὴ καὶ τέλος. ……………………………
Ὅσοι ἔχουν τὴν τύχη μας σήμερον εἰς τὰ χέρια τους, ὅσοι μᾶς κυβερνοῦν, μεγάλοι
καὶ μικροί, καὶ ὑπουργοὶ καὶ βουλευταί, τὄχουν σὲ δόξα, τὄχουν σὲ τιμή, τὄχουν σὲ
ἱκανότη τὸ νὰ τοὺς εἰπῇς ὅτι ἔκλεψαν, ὅτι πρόδωσαν, ὅτι ἤφεραν τόσα κακὰ εἰς τὴν
πατρίδα.[11] Εἶναι ἄξιοι ἄνθρωποι καὶ τιμῶνται καὶ βραβεύονται. Ὅσοι εἶναι τίμιοι
κατατρέχονται ὡς ἀνάξιοι τῆς κοινωνίας καὶ τῆς πολιτείας………………….Κι' ὅσα σημει-
ώνω τὰ σημειώνω γιατί δὲν ὑποφέρνω νὰ βλέπω τὸ ἄδικον νὰ πνίγῃ τὸ δίκιον. …………
Απόσπασμα από τα ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ