ΟΙ ΑΡΧΕΓΟΝΕΣ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ - «ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑ ΣΤΟ ΜΑΡΤΙΝΟ»

Κατηγορία: Φύλλο 8

Όπως σήμερα το Μαρτίνο έχει τα εξωκλήσια του Αϊ Δημήτρη, της Παναγίας του Τσορωκού, του Προφήτη Ηλία έτσι και στο Παλιοχώρι του Μαρτίνου που ταυτίζεται όπως έχουμε πει με την Αρχαία Βουμελιταία υπάρχουν οι ναοί και οι τόποι λατρείας, ένας από αυτούς ήταν η σπηλιά του Πάνα τόπος λατρείας του τραγοπόδαρου θεού Πάνα.

Στις κορυφές των βουνών όπως έχουμε εμείς σήμερα τον Προφήτη Ηλία, εκεί και οι αρχαίοι πρόγονοί μας έφτιαχναν τους τόπους λατρείας του τραγοπόδαρου θεού Πάνα που ήταν και θεός των ποιμένων.

Για να φθάσεις στην σπηλιά του Πάνα δεν υπάρχειύκολη πρόσβαση ούτε δρόμος, παρά μόνο μετά από μια κοπιαστική πεζοπορία στην ανηφορική πλαγιά έχοντας να αντιμετωπίσεις και τα επικύνδινα ερπετά (οχιά η κερασφόρος) μπορείς να φθάσεις στην είσοδο της σπηλιάς.

Σε ένα επίπεδο μέρος στην κορυφή του βουνού αντικρύζουμε μια κάθετη τρύπα σαν πηγάδι και γύρω κατρακυλισμένα βράχια, αμέσως καταλαβαίνεις ότι εδώ έχουν γίνει γεωλογικές μεταβολές, καθώς το ρήγμα της Αταλάντης περνά 300 μ. ανατολικά από την είσοδο.

Από μαρτυρίες γερόντων Μαρτιναίων ξέρουμε ότι κάποτε υπήρχαν πέτρινα σκαλοπάτια που σε οδηγούσαν στο βάθος της σπηλιάς.

Αποφασίσαμε να κατέβουμε με σχοινιά την κάθετη είσοδο της σπηλιάς για να την φωτογραφίσουμε, μετά μερικά μέτρα πατάμε το δάπεδο έχουμε μέτωπο προς το νοτιά στο δεξί μας χέρι αντικρύζουμε τη σπηλιά να εκτείνεται στο βάθος και με ένα κεκλιμένο επίπεδο προς τα κάτω, κατρακυλάμε πάνω σε σπασμένα κεραμικά καθώς η σπηλιά είναι συλλημένη από πολλά χρόνια.

Όσο προχωράμε βαθαίνει το σκοτάδι και καθώς ρίχνουμε φως στην οροφή της σπηλιάς διακρίνουμε ένα σύμπλεγμα από σταλακτίτες και από το μέγεθός της συμπεραίνουμε ότι η σπηλιά είναι 3.000 ετών τουλάχιστον.

Προχωρούμε στο μεγαλύτερο βάθος της σπηλιάς μεγάλα κομμάτια από κεραμικά στους τοίχους σου δίνουν την εντύπωση ότι η σπηλιά ήταν επενδεδυμένη με πηλό, πολλά κεραμικά από σπασμένα πιθάρια και λαβές αγγείων, εδώ η αρχαιολογική υπηρεσία Αταλάντης είχε κατασχέσει αγγεία και αρχαία λυχνάρια και άλλα  περίπου το 1985.

Η σπηλιά του Πάνα στο Παλιοχώρι του Μαρτίνου αναφέρεται και από Άγγλους αρχαιολόγους που έκαναν ανασκαφές το 1995-96 στο βιβλίο Archarologicab Peports No 42.

Τι ήταν όμως ο Πάνας; Ήταν θεός των ποιμένων των δασών των βουνών και των κοπαδιών.

Σύμφωνα, με τον ομηρικό ύμνο ήταν γιός του Ερμή και της νύμφης Δρυόπης.

Όταν γεννήθηκε, η μητέρα του είδε το μωρό με τα πόδια τράγου και τριχωτό πρόσωπο και το εγκατέλειψε στο βουνό αλλά ο πατέρας του ο Ερμής το έβαλε μέσα σε δέρμα λαγού και το μετέφερε στον Όλυμπο όπου γοήτευσε τους θεούς και περισσότερο τον Διόνυσο που τον ονόμασε Πάνα (όλο) γιατί όλοι των αγαπούσαν. Χαρούμενος, παιχνιδιάρης και ερωτιάρης μέσα στην Διονυσιακή συντροφιά χοροπηδώντας τριγυρνά τα βουνά, μένει σε σπηλιές και κυνηγάει νύμφες αλλά και με τις κραυγές του τρέπει σε φυγή από φόβο τα κοπάδια και προκαλεί πανικό εξ ου και Πάνας.

Η λατρεία του Πάνα καθιερώθηκε στην Αθήνα και την Στερεά Ελλάδα τον 5ο αι. π.Χ. κατά τον Ηρόδοτο βοήθησε τους Αθηναίους να νικήσουν στον Μαραθώνα το 490 π. Χ. και αφιέρωσαν στον Πάνα άγαλμα σε μια σπηλιά του βράχου της Ακρόπολης και τον τιμούσαν τρείς φορές το χρόνο προσφέροντας πάνδημες θυσίες.

Η πρώτη λατρεία του Πάνα έγινε στην Αρκαδία και μεταδόθηκε σε όλη την Ελλάδα.

Η Σύριγξ ήτανε μια νύμφη που κυνηγημένη από τον Πάνα για να αποφύγει τις ερωτικές διαθέσεις του, έφθασε στον ποταμό Λάδωνα και παρακάλεσε τον ποταμό να την μεταμορφώσει, έτσι ώστε να αποφύγει τον βιασμό, και όταν ο Πάνας άπλωσε το χέρι για να την πιάσει, έπιασε ένα καλάμι από το οποίο έφτιαξε την Σύριγγα (φλογέρα) με την οποία έπαιζε λυπητερά και έψαχνε να βρει την νύμφη, και τον άκουγαν οι βοσκοί στα βουνά, στα λαγκάδια, στα ιερά του και στους τόπους λατρείας του.

Για όλα τα παραπάνω που αναφέραμε είμαστε αντίθετοι στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών στον Πρ. Ηλία γιατί για μας τους Μαρτιναίους είναι ιερό βουνό είναι το βουνό των πορθητών και των αρχαίων θεών.

Ν. Αθ. Μπάτσος
Ιστορικός - Ερευνητής
Μαυροδήμου 2 Μαρτίνο 35004
Κιν: 6977861908