Τοπική Ιστορία και Σχολείο

Κατηγορία: Φύλλο 10

Η γιαγιά, ο παππούς και ο στενός οικογενειακός περίγυρος αποτελούν τις πρώτες παιδικές επαφές με την κοινωνία. Τα πρώτα ακούσματα των ανθρώπων της γενιάς μου ήταν οι παραδόσεις και οι ιστορίες που αφηγούνταν γύρω από τη φωτιά τα μεγάλα βράδια του χειμώνα. Πολλές από αυτές ακόμα ηχούν στ’ αυτιά μας και φαντάζουν σήμερα εξωπραγματικές για τους νέους της εποχής μας. Αυτή η μαγεία της παρέας στο τζάκι έχει πλέον χαθεί. Τα διαμερίσματα και η τηλεόραση δρώντας αντικοινωνικά και αποχαυνωτικά έχουν βάλει φραγμό στις διαπροσωπικές σχέσεις και τις οικογενειακές συζητήσεις. Έτσι ιστορίες με όλη την οικογένεια και με επισκέπτες μαζεμένους γύρω από τη φωτιά να διηγείται ο καθένας τις δικές του ιστορίες όπως τις είχε ακούσει αυτός από κάποιους άλλους έχουν πλέον εξαφανιστεί. Οι νέοι σήμερα προτιμούν τις δικές τους συντροφικές νυχτερινές παρέες ή τη μοναχικότητα που δίνει ο υπολογιστής. Έτσι η μαγεία που αναπηδούσε από το τζάκι έχει πλέον χαθεί .και μαζί της οι ιστορίες για ξωτικά και άλλα γεγονότα που μεταδίδονταν προφορικά από γενιά σε γενιά

.Τα ήθη και έθιμα οι παραδόσεις και οι ιστορίες εξαφανίζονται μπροστά στην παγκοσμιοποίηση της ισοπέδωσης των πάντων που έχουν σχέση με το παρελθόν και την ιστορία μας. Ο συνεκτικός ιστός της οικογένειας και το δέσιμο της κοινωνίας έχει πλέον αντικατασταθεί με την ατομικότητα. Τα δεσμά της κοινωνίας αλλά και της οικογένειας είναι τόσο χαλαρά που σπάζουν με το παραμικρό. Ο συμπαγής κοινωνικός πυρήνας συνεχώς διαλύεται σε άτομα όπως γίνεται σε μια πυρηνική έκρηξη.

  Ένα από τα κύρια στοιχεία της διατήρησης της εθνικότητας ενός λαού είναι και η ιστορία του. Ειδικοί επιστήμονες ασχολούνται συνεχώς με την εθνική μας ιστορία και έτσι σ' αυτόν τον τομέα δεν έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα. Εκεί όμως που έχουμε πραγματικά «μεσάνυχτα» είναι η τοπική ιστορία. Υπάρχουν περιοχές όπου η τοπική ιστορία δεν έχει καταγραφεί και αν έχει γίνει είναι λιγοστή και ελλιπής. Χωρίς όμως ΐη συστηματική καταγραφή της εξαφανίζεται σιγά -σιγά χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται για τη διατήρησή της.

Λίγοι λοιπόν είναι αυτοί που γνωρίζουν αρκετά την τοπική τους ιστορία και ακόμα λιγότεροι αυτοί που γνωριζουν την ιστορία των προγόνων τους. Στη μεγάλη πλειοψηφία αυτών των τοπικά «ανιστόρητων» συγκαταλέγομαι και εγώ. Πράγματι γνωρίζω ελάχιστα για το παρελθόν του χωριού μου καθώς και για την ιστορία των προγόνων μου. Τα μόνα που γνωρίζω είναι οι αφηγήσεις της γιαγιάς μου και της μητέρας μου οι οποίες έγιναν κατά τα παιδικά μου χρόνια και ήδη έχουν αρχίσει να ξεφτίζουν με την πάροδο του χρόνου. Ευτυχώς κανείς μέχρι τώρα δεν έτυχε να με ρωτήσει για την ιστορία του χωριού μου γιατί δε θα είχα τίποτα το ενδιαφέρον να εξιστορήσω. Εξ’ άλλου αποφεύγουμε τέτοιου είδους ερωτήσεις προς τους άλλους γιατί είναι ευνόητο ότι και οι άλλοι θα ρωτήσουν για την ιστορία του τόπου μας και έτσι θα αποκαλυφθεί η ιστορική μας «γύμνια».

Πριν από μερικούς μήνες έτυχε να γνωρίσω έναν στρατηγό εν αποστρατεία και μου έκανε την ερώτηση από που κατάγομαι. Του απάντησα από το Μαρτίνο και θεώρησα αυτονόητο ότι το γνωρίζει από τις μετακινήσεις του προς Αθήνα· Το Μαρτίνο βρίσκεται επί της Εθνικής οδού Λαμίας Αθηνών και στο κόμβο Μαρτίνου με τις πρώτες χιονοπτώσεις δημιουργούμε πρόβλημα.

Είναι τα μόνα στοιχεία που μπορεί να επικαλεστεί κάποιος συγχωριανός μου για να δώσει σε κάποιον ξένο να καταλάβει το που βρίσκεται το χωριό μας. Πρός μεγάλη μου έκπληξη ο στρατηγός γνώριζε το χωριό μας από κάτι άλλο. Πρέπει μου λέει να είστε περήφανοι στο χωριό σας για τους ήρωές του. Ειλικρινά έμεινα εμβρόντητος και αν δεν ήταν στρατηγός θα νόμιζα ότι με «δουλεύει». Του ζήτησα όπως ήταν φυσικό να μου εξηγήσει τους λόγους και μου έδωσε φωτοτυπία μιας επιστολής που βρίσκεται στο πολεμικό μουσείο του στρατού.

Το γράμμα αυτό που αποτελεί κειμήλιο του ηρωισμού των Ελλήνων έχει γραφεί στις 15 Νοεμβρίου 1940 από τον Καραμάνη και απευθύνεται στο γιο του και τον πληροφορεί με έναν τρόπο μοναδικό και ανεπανάληπτο για το χαμό του αδελφού του στον πόλεμο. Τέτοια περιστατικά άγνωστα νομίζω σε όλους μας κάνουν υπερήφανους για την καταγωγή μας και αναδεικνύουν την αναγκαιότητα της καταγραφής της τοπικής ιστορίας.

Εδώ το σχολείο θα πρέπει να παίξει το ρόλο για τον οποίο υπάρχει. Οι μαθητές μέσω των υπαρχόντων σχολικών προγραμμάτων θα πρέπει να ενεργοποιηθούν και κάτω από τις οδηγίες των διδασκόντων να πάρουν συνεντεύξεις και μαρτυρίες για τα συμβάντα που έζησαν οι υπερήλικες του χωριού μας. Όλο αυτό το πολύτιμο υλικό να συγκεντρωθεί και να αποτελέσει ένα αρχειακό υλικό τοπικής ιστορίας.

Έχουμε υποχρέωση προς τα παιδιά μας να διαφυλάξουμε και να αποτυπώσουμε την ιστορία του χωριού μας. Από ό,τι γνωρίζω μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμιά καταγραφή γι' αυτό καλο θα ειναι να γινει έστω και τώρα μια πρώτη καταγραφή όσων ιστορικών γεγονότων γνωρίζουμε.

Αυτή θα πρέπει να είναι η αρχή. Κατόπιν θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε όλοι μας και όχι μόνο να στηρίξουμε τις προσπάθειες των μαθητών αλλά να τις συνεχίσουμε και εμείς με ενεργή όμως συμμετοχή όλων των συγχωριανών μας. Αυτό το θεωρώ απαραίτητο γιατί πολλές είναι οι φορές που περιμένουμε να τα κάνουν όλα κάποιοι άλλοι και όχι να ενεργοποιηθούμε πρώτα εμείς και κατόπιν οι άλλοι. Πρέπει λοιπόν να γίνουμε μπροστάρηδες ενεργειών οι οποίες θα αποτελέσουν την απαρχή καταγραφής ιστορικών και άλλων τοπικών εθίμων που έχουν ήδη εξαφανιστεί και τα θυμούνται μόνο οι υπερήλικες. Οι τελευταίοι 90-ρηδες συνεχώς λιγοστεύουν και όλη αυτή την πολύτιμη εμπειρία που  αποκόμισαν από τη ζωή τους θα την πάρουν μαζί τους.Γεγονότα και συμβάντα σημαντικά για τον τόπο θα εξαφανιστούν μαζί τους και έτσι οι νεότεροι θα πάψουν να έχουν ρίζες με τον τόπο που γεννήθηκαν.

Ας μην ξεχνάμε τις δηλώσεις Κίσσιγκερ πριν από πολλά χρόνια. «Οι Έλληνες είναι λαός ατίθασος και ο μόνος τρόπος να τιθασευτούν είναι να εξαφανίσουμε την ιστορία τους».

Κώστας Δεληγεώργης