ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ

Κατηγορία: Φύλλο 13

Οι πολιτικές και οικολογικές του προεκτάσεις

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την ημέρα που η είδηση της αποβολής της χώρας από τους μηχανισμούς του Πρωτοκόλλου του Κιότο έπεσα σαν βόμβα. Τα Ηνωμένα Έθνη έκριναν ως ανεπαρκείς τις εξηγήσεις που δόθηκαν από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την απουσία ενός αξιοκρατικού μηχανισμού παρακολούθησης των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στη χώρα μας.

Το γεγονός έχει προκαλέσει τεράστια αναστάτωση στους τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ. Καθώς δεν υπάρχει προηγούμενο, όλοι προσπαθούν να προσδιορίσουν τις συνέπειες για τη χώρα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η εξέλιξη των γεγονότων και οι υπεύθυνοι

Η υπόθεση ξεκίνησε ουσιαστικά το 2002, όταν η χώρα μας μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της Ένωσης επικύρωσαν το Πρωτόκολλο. Ωστόσο, αντίθετα με πολλά άλλα κράτη, η Ελλάδα δεν κατόρθωσε να συστήσει μια αρμόδια υπηρεσία στο εσωτερικό του Υπουργείου, στελεχωμένη με το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, υπεύθυνη για τις μετρήσεις των αερίων. Αντί για αυτό, επέλεξε να αναθέσει το έργο σε εξωτερικό συνεργάτη, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Η σύμβαση έληξε το 2007 χωρίς το υπουργείο να έχει φροντίσει για τον τρόπο που θα συνεχίσει το έργο.

Η συνέπεια ήταν από τον Απρίλιο του 2007 έως τον Φεβρουάριο του 2008, η Ελλάδα να μην αποστέλλει εμπεριστατωμένα και πλήρη στοιχεία στην ειδική γραμματεία του ΟΗΕ. Το ΥΠΕΧΩΔΕ φαίνεται πως δεν αξιολόγησε σωστά τις διαστάσεις του προβλήματος και προσπάθησε να το αποφύγει. Τελικά τον Ιανουάριο του 2008, ο ΟΗΕ αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στην Επιτροπή Συμμόρφωσης για την απουσία αξιόπιστων μηχανισμών μέτρησης των αερίων του θερμοκηπίου. Ας σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που κλήθηκε σε απολογία από τις 141 που υπέγραψαν το πρωτόκολλο.

Συνειδητοποιώντας τις ενδεχόμενες συνέπειες το ΥΠΕΧΩΔΕ υπέγραψε εσπευσμένα τον Φεβρουάριο σύμβαση με το τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, ενώ δημιούργησε ειδική υπηρεσία στο εσωτερικό του Υπουργείου για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου. Οι εξηγήσεις που προσπάθησε να δώσει ο υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Καλογιάννης ενώπιον της Επιτροπής Συμμόρφωσης του ΟΗΕ δεν κρίθηκαν επαρκείς και έτσι ένα μήνα αργότερα εκδόθηκε η καταδικαστική απόφαση. Ως συνέπεια της απόφασης είναι η Ελλάδα να αποβληθεί προσωρινά από τους ευέλικτους μηχανισμούς του πρωτοκόλλου του Κιότο. Η Ελλάδα θα πρέπει μέχρι τον Ιούνιο να καταθέσει σχέδιο, το οποίο θα εξηγεί σαφώς με ποιο τρόπο σκοπεύει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που τέθηκαν. Αν δεν λυθεί το πρόβλημα, η Ελλάδα θα παραμείνει σε καθεστώς αναστολής.

Οι συνέπειες της αποβολής

Ποιες είναι, λοιπόν, οι συνέπειες της καταδικαστικής απόφασης του ΟΗΕ; Κατ’ αρχήν, η πρώτη είναι η παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αυτό συμβαίνει γιατί η χώρα παραβιάζοντας το πρωτόκολλο, παραβιάζει την κοινοτική νομοθεσία στην οποία το Πρωτόκολλο έχει ενσωματωθεί. Πάντως το κακό δεν είναι μεγάλο αφού η υπόθεση θα κλείσει αμέσως αφού η Ελλάδα συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της.

Πιο σημαντική ωστόσο συνέπεια είναι η αποβολή της χώρας από τους ευέλικτους μηχανισμούς του Κιότο. Για τους επόμενους τρεις μήνες η Ελλάδα δε θα μπορεί να «εμπορευθεί» δικαιώματα εκπομπής ρύπων αν και αυτό δεν θεωρείται από του ειδικούς σοβαρό πρόβλημα, δεδομένου του μικρού μεγέθους της ελληνικής αγοράς.

Πραγματικό πρόβλημα θα δημιουργηθεί αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να επιλύσει το θέμα έως το τέλος του 2012. Αυτό θα σήμαινε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την επιλογή της αγοράς εκπομπής ρύπων στην περίπτωση που υπερβούν τα όρια που έχουν οριστεί. Και επομένως θα καλούνται να καταβάλουν υψηλότατα πρόστιμα.

Εκτός από τα οικονομικά και τεχνικά ζητήματα, η καταδικαστική απόφαση έχει και μερικές ακόμα παράπλευρες συνέπειες. Η υπονόμευση της διπλωματικής προσπάθειας να οδηγηθεί ο πλανήτης σε μία νέα σύνοδο με ευρύτερη συμμετοχή και καθολικότερη συμφωνία αφενός είναι μία. Η άλλη αφορά το κύρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επλήγη, εφόσον ένα από τα μέλη της δεν κατόρθωσε να ικανοποιήσει τους όρους της συνθήκης. Τούτο αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν συνυπολογίσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωτοστατεί της προσπάθειας που γίνεται παγκοσμίως για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και τη μεταβολή της στάσης μεγάλων ρυπαντών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα που δεν επιθυμούν τη συμμόρφωση με τις αρχές του Πρωτοκόλλου.

Επιπλέον ζητήματα

Είναι φανερό ότι η χώρα μας δυσκολεύεται να κρατήσει μια υπεύθυνη, συνεπή και αποτελεσματική στάση (φαινόμενο όχι ιδιαίτερα σπάνιο) στο ζήτημα του Πρωτοκόλλου του Κιότο με συνέπεια το διεθνή της διασυρμό. Σαν να μη φτάνει αυτό, το συγκεκριμένο περιβαλλοντικό θέμα δεν είναι το μοναδικό για το οποίο η Ελλάδα κινδυνεύει να συρθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η εκτροπή του Αχελώου, όπου δεν είναι απίθανο το ενδεχόμενο της κακής εφαρμογής της νομοθεσίας για τα απόβλητα είναι χαρακτηριστική περίπτωση. Ακόμη, η καταστροφή στη λίμνη Κορώνεια, όπου το 1995 χιλιάδες ψάρια βρέθηκαν νεκρά, το πρόσφατο ναυάγιο στη Σαντορίνη, η ρύπανση του Ασωπού ποταμού που διασχίζει τη Βοιωτία και εκβάλλει στη βόρεια Αττική με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής και η χωματερή στη Φυλή Αττικής, που αποδείχτηκε ότι λειτουργεί κατά παράβαση της κοινοτικής νομοθεσίας καταδεικνύουν περίτρανα την αδυναμία της Ελλάδας να διαχειριστεί τα ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον.

Η στάση μας στη συνέχεια

Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η έλλειψη σοβαρότητας και υπεύθυνης στάσης στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων πρέπει να σταματήσει, αλλιώς οι συνέπειες για το οικοσύστημα και επομένως για τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών θα ‘ναι καταστροφικές. Το συμφέρον της κοινωνίας περνάει μέσα από την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος και αυτό πρέπει να αποτελεί το μοναδικό κριτήριο στην ανθρώπινη δραστηριότητα.

Σήμερα, είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρη η συζήτηση για τη δημιουργία αυτόνομου υπουργείου περιβάλλοντος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που οι ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης έχουν προχωρήσει στην ενέργεια αυτή. Ο τόπος μας είναι ευλογημένος, η ομορφιά της ελληνικής φύσης είναι σπάνια και οι δυνατότητες της γης και του κλίματος για την παραγωγή αξιόλογων προϊόντων σπουδαίες. Θα ήταν τραγικό λάθος όλα αυτά να τα σπαταλήσουμε απερίσκεπτα, ρισκάροντας σε τελική ανάλυση την ίδια μας τη ζωή.

Χ.Δ. ΚΟΥΦΟΣ