ΑΡΧΕΓΟΝΕΣ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ - Η σπηλιά του Αθανασάκη στον Πρ. Ηλία του Μαρτίνου και η ιστορία της

Κατηγορία: Φύλλο 14

Συνέχεια από το προηγούμενο τεύχος

Μετά το Μακρυχώραφο δυτικά πάνω από το ρέμα και την Λιάβδα το καλντερίμι κατεβαίνει στην Σκάλιζα-Βεροτά-Μύλους Λάρυμνας.

Αυτό το κομμάτι δουλεύονταν από τους βλάχους των Σκορπονερίων που με τους ημίονους έφερναν το «φόρτωμα» τους καρπούς και το σιτάρι και το άλεθαν στους νερόμυλους της Λάρυμνας.

Αυτό συνεχίσθηκε μέχρι το 1955 οπότε οι βλάχοι έφυγαν από τα Σκορπονέρια και εγκαταστάθηκαν στο χωριό Κόκκινο. Έτσι έπαυσε να περπατιέται το γκαλντερίμι, αλλά και το 1958 άνοιξαν καινούργιοι δρόμοι όπως η Εθνική οδός που ένωσε την βόρεια με την Ν. Ελλάδα και την Χαλκίδα μέσω Ριτσώνας. Έτσι εγκαταλείφθηκε ο παλαιός δρόμος Χαλκίδα - Μαρτίνο.

Το παλαιό γκαλντερίμι ερήμωσε, χορτάριασε. Οι αλλεπάλληλες πυρκαγιές των νεωτέρων χρόνων κατέστρεψαν μεγάλα κομμάτια του αλλά τα ίχνη του σώζονται μέχρι σήμερα και θα τα απαθανατίσουμε σε προσεχή VIDEO.

Και επανερχόμαστε στα γεγονότα. Από αυτό το γκαλντερίμι γυρίζοντας ο Αθανασάκης στο Μαρτίνο μετά τον φόνο του Πασά της Χαλκίδας και της γυναίκας του έφθασε τα χαράματα στο Μαρτίνο, ειδοποίησε τους δικούς του και έφυγαν όλοι προτού τους πιάσει η μέρα για το βουνό Προφήτης Ηλίας πιθανόν σε κάποια στάνη φοβούμενοι αντίποινα των Τούρκων.

Εκεί ψηλά στο δασωμένο τότε βουνό ένιωθαν ασφαλείς λόγω και των πυκνών βράχων δεν μπορούσε να τους αιφνιδιάσει το τούρκικο ιππικό αλλά και το πεζικό δεν μπορούσε να πορευθεί γρήγορα.

Ίσως όμως ο Αθανασάκης είχε και την υποστήριξη κλεφτών και αρματολών καθώς πολλοί λένε ότι και αυτός ήταν κλέφτης και είχαν τα λημέρια τους στις Λάκες του Προφήτη Ηλία (σώζονται σήμερα λίθινες κυκλικές στρούγκες). Μαρτυρίες γερόντων λένε ότι οι Τούρκοι τότε έβαλαν φωτιά και έκαψαν το δασωμένο τότε βουνό ίσως επειδή κρύβονταν και ο Αθανασάκης και για μια εβδομάδα ήταν σαν πυρωμένο σίδερο.

Κάηκαν όλοι οι σπόροι τα κέδρα δεν ξαναφύτρωσαν λόγω των κλιματολογικών αλλαγών αλλά και των πυρκαγιών των μετέπειτα νεώτερων χρόνων και μόνο στις μέρες μας αρχίζουν σποραδικά πεύκα να ξεφυτρώνουν. Σήμερα η πιο δασωμένη πλευρά είναι η Β.Δ. (Μαντρί Λ. Κυράνα) με μεγάλες πουρναριές και πολλές ξεπερνούν τα 3 μέτρα.

Πέρασε πολύς καιρός. Μετά το φονικό ορισμένες οικογένειες συγγενείς του Αθανασάκη γύρισαν στο Μαρτίνο και άλλαξαν επώνυμο από Αθανασάκης σε Καράλης (Καράς= Μαύρος + Αλής) για να μην αφανισθούν από τους Τούρκους, ορισμένοι διατήρησαν το επώνυμο Αθανασάκης ίσως ζούσαν στην ύπαιθρο. Σήμερα στο Μαρτίνο υπάρχουν με τα δύο επίθετα και είναι συγγενείς μεταξύ τους.

Ο ίδιος ο Αθανασάκης δεν γύρισε στο Μαρτίνο τουλάχιστον μέρα κανείς δεν ξαναείδε το πρόσωπό του.

Οι Τούρκοι τον επικήρυξαν για πολλά γρόσια σε όποιον παρέδιδε το κεφάλι του ή τον πρόδιδε.

Έτσι αναγκάστηκε να περάσει όλη την υπόλοιπη ζωή του μακριά από τους ανθρώπους σε μια τρύπα σαν τα αγρίμια στην απόλυτη ερημιά του βουνού και του λόγγου αλλά ελεύθερος.

Την 29η Ιανουαρίου του 2008 κατά την ομιλία μου στο Αμφιθέατρο Γυμνασίου - Λυκείου Μαρτίνου στην επέτειο της Μάχης του Μαρτίνου 29-1-1829, αναφέρθηκα λίγο για την Σπηλιά του Αθανασάκη και πολλοί από τους παρευρισκόμενους έδειξαν ενδιαφέρον να μάθουν. Και εγώ τους υποσχέθηκα να γράψω για την σπηλιά στην εφημερίδα «Αίας ο Λοκρός» αυτή που μας ενώνει όλους Μαρτιναίους - Λαρυμναίους - Λουτσιαναίους - Πυργαναίους και κάνει τον γύρο του κόσμου απο το Τορόντο του Καναδά έως την Μελβούρνη της Αυστραλίας.

Είναι Φεβρουάριος του 2008 παίρνω την απόφαση να επισκεφτώ την Σπηλιά του Αθανασάκη και να φέρω στο φως της δημοσιότητας μέσω της εφημερίδας δύο τουλάχιστον γνήσιες φωτογραφίες.

Ήξερα περίπου που θα βρω την τρύπα της Σπηλιάς Ν.Δ. από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και σε απόσταση 1500 μ. περίπου περνώντας μέσα από τον πιο βραχώδη και δύσβατο ορεινό όγκο του βουνού. Όμως τα 20 με 30 τελευταία χρόνια κανείς δεν είχε επισκεφθεί την Σπηλιά, εγώ προσωπικά την είχα συναντήσει κάποτε μπροστά από 20 χρόνια κυνηγώντας τα κοπάδια με τις πέρδικες που ήταν γεμάτο τότε το βουνό και πάντα με μέτρο και όπως ορίζουν οι νόμοι.

Ξεκίνησα από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία με τα πόδια την κατηφορική πορεία μέσα από τα βράχια ακολουθώντας ένα παλιό μονοπάτι που έχουν χαράξει τα ζώα των κοπαδιών που βοσκούν στο βουνό (εδώ στο βουνό Προφήτης Ηλίας όλα τα μονοπάτια οδηγούν στην κορυφή στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία 636 μ.).

Σε πολύ σύντομο χρόνο αναγνώρισα το σημείο όπου πίστευα και εγώ αλλά και παλιοί αγελαδοτρόφοι και τσοπάνηδες ότι ήταν η τρύπα με την Σπηλιά και μάλιστα μετά από μια βαθιά λάκκα και δίπλα σε ένα παμπάλαιο μονοπάτι.

Ήμουν σίγουρος ότι ήμουν στο σημείο που ήταν η Σπηλιά, έβγαλα από το σακίδιο χάρτες τοπογραφικούς του Στρατού και άλλα χαρτιά με πληροφορίες που είχα. Όλα μου έδειχναν ότι ήμουν εκεί που ήθελα.

Μαζεύω τα χαρτιά και άρχισα να ψάχνω για να εντοπίσω επί του εδάφους το στίγμα που μου έδειχναν οι χάρτες (την τρύπα που θα με οδηγούσε στην Σπηλιά) οργώνοντας κυριολεκτικά όλο το μέρος, οι πυκνές πουρναριές μου τρυπούν τα πόδια, στο έδαφος κανένα ίχνος, όλα καλυμμένα, αρχίζω να απογοητεύομαι.

Αλλάζω τακτική παίρνω το υποτιθέμενο μονοπάτι από πολύ πιο πάνω και αρχίζω να κατεβαίνω κοιτάζοντας δεξιά και αριστερά μήπως εντοπίσω τη σπηλιά ενώ οι πληροφορίες μου έλεγαν ότι είναι δεξιά και δίπλα στο μονοπάτι, τίποτα όμως, όλα είναι καλυμμένα, κανένα ίχνος, πίστεψα ότι η τρύπα της Σπηλιάς έχει γεμίσει με χώμα από τα νερά τη βροχής, χορτάρια έχουν φυτρώσει από πάνω και δεν μπορούσα να την εντοπίσω.

Όμως κάτι μέσα μου μού λέει ότι είναι εδώ, ένας Σταυραετός με συνοδεύει από ψηλά ακούω την κραυγή και μου δίνει θάρρος και μου φέρνει γούρι καθώς και στην Σπηλιά του Πάνα είχε συμβεί το ίδιο.

Μετά από πολλές ώρες που έψαχνα άρχισα να αμφιβάλω και έπαθα κάτι ανάλογο με αυτό που παθαίνουν οι πιλότοι όταν βρίσκονται στο απόλυτο χάος του ουρανού πάνω από τα σύννεφα (βέρτικο). Δεν πίστευα στα μάτια μου στο μέρος που είχα δει πριν 20 χρόνια και άρχισα να ψάχνω σε άλλες άσχετες θέσεις ταλαιπωρήθηκα, κουράστηκα και περιπλανήθηκα άδικα.

Ο ήλιος άρχισε να γέρνει, η ώρα ήταν 5 το απόγευμα 15 Φεβρουαρίου από τις 11 το πρωί που είχα φύγει από το χωριό, το 1,5 χλμ. είχε γίνει 15 χιλιόμετρα αναζήτησης, στις αχανείς και άγριες νοτιοδυτικές πλαγιές του βουνού Προφήτης Ηλίας.

Απογοητευμένος άρχισα να ανεβαίνω τον ανηφορικό τώρα δρόμο προς την κορυφή του βουνού όπου το εκκλησάκι 635 μ.

Είχα αρκετό και δύσκολο δρόμο να διανύσω φοβούμενος μην με πιάσει και το σκοτάδι και σπάσω κανένα πόδι, είχα φθάσει στα μισά. Ο ήλιος είχε κρυφτεί αλλά το φως της ημέρας έφεγγε ακόμη, σταμάτησα για λίγο με την πλάτη ακουμπισμένη σε ένα μεγάλο βράχο. Ο ιδρώτας με έχει λούσει, ενώ οι κτύποι της καρδιάς μου είχαν διπλασιαστεί, μα περισσότερο απ’ όλα ήταν η απογοήτευση.

Ακολούθησα πιστά το μονοπάτι που ήταν χαραγμένο με κόκκινο χρώμα επάνω στα βράχια από τις οπλές των κατσικιών που μεταφέρουν το κόκκινο χώμα επάνω στις πέτρες.

Έφθασα καμιά φορά στο αμάξι στην κορυφή και πήρα το δρόμο της επιστροφής στεναχωρημένος γιατί νόμισα ότι η σπηλιά είχε μπαζωθεί και χαθεί για πάντα, έλεγα μέσα μου ότι χάθηκε ένα μνημείο μιας ιστορίας του τόπου μας.

Θα αποδειχθεί ότι τα 30 μ. που μας χώριζαν από την είσοδο της σπηλιάς φάνηκαν τόσο μακριά όσο η γη από τη Σελήνη.

Συνέχεια στο επόμενο τεύχος: ο ανθρωπος η μυστηριώδης πέτρα, το σβησμένο μονοπάτι, που θα μας οδηγήσει στην τρύπα της εισόδου και στα έγκατα της Σπηλιάς.

Νίκος Α. Μπάτσος

Ιστορικός ερευνητής