Του Χάρη Πασβαντίδη
Μια πρόκληση, για να επισκεφτείς μια χώρα, που τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει πολλές φορές, παγκόσμιο θέμα, είναι ταυτόχρονα και μια πρόκληση που δύσκολα μπορείς να αποποιηθείς.
Γι’ αυτό και είπα αμέσως ναι, σκεπτόμενος όχι μόνο τα τελευταία, αλλά και τα πολύ παλιά χρόνια.
Τότε που ο Αλέξανδρος, έφτανε μέχρι το σημερινό Ιράν, ωθώντας τον ελληνισμό χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις εστίες του, μεταφέροντας το πνεύμα και τις αξίες του, σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο.
Οι Ιρανοί είναι οι μόνοι στον πλανήτη, που δεν αποκαλούν τον Αλέξανδρο, Μεγάλο. Τον λένε απλώς κατακτητή. Και αυτό γιατί δεν του συγχωρούν την καταστροφή της πόλης-σύμβολο της Περσικής Αυτοκρατορίας, της Περσέπολης.
“Ας κατακτούσε τους προγόνους μας λένε. Γιατί έπρεπε να καταστρέψει το σύμβολό μας; Είναι σαν να κατέστρεψε κάποιος τον Παρθενώνα. Θα τον χαρακτηρίζατε εσείς οι Έλληνες Μεγάλο;’’
Εύλογα ερωτήματα που προβληματίζουν, έστω και αν τα γεγονότα συνέβησαν πριν 2.400 χρόνια.
Είναι προφανές ότι ο Αλέξανδρος, που έχτισε 25 πόλεις κατά την διάρκεια της εκστρατείας του και κατέστρεψε μόνο μία, το έκανε για να πεί στους Πέρσες: Η Αυτοκρατορία σας τελείωσε. Τώρα αρχίζει η δική μου.
Αλλά ας έρθουμε στο σήμερα.
Στην Τεχεράνη διοργανώθηκε το πρώτο συνέδριο των Νομαρχών και Δημάρχων της Ασίας.
Από την Ευρώπη ελάχιστοι είχαν προσκληθεί. Ανάμεσά τους η Νομαρχία Αθηνών και ο Δήμος Αθηναίων. Με τον Δημοτικό Σύμβουλο Αθηνών Γεώργιο Αρσένη, καταλάβαμε από την πρώτη στιγμή της άφιξής μας στην Τεχεράνη πόσο μεγάλη σημασία έδιναν οι Ιρανικές Αρχές σε αυτό το Συνέδριο.
Παρ’ ότι 4 τα ξημερώματα, στο αεροδρόμιο μας περίμενε ο πρώτος Αντιδήμαρχος της Τεχεράνης. Και όταν λέμε Τεχεράνη, πρέπει να γνωρίζουμε ότι έχει πληθυσμό περισσότερο απ’ ό,τι έχει όλη η Ελλάδα. Ξεπερνά τα 14 εκατομμύρια πολίτες!!!
Στο Συνέδριο ήταν παρούσα όλη η ηγεσία του Ιράν, με τον πρόεδρο Αχματινετζάν, να ανοίγει τις εργασίες του, υπό την σκιά ενός πύργου 420 μέτρων, που έχτισαν οι Ιρανοί και θέλουν να τον έχουν ως σύμβολο της Τεχεράνης και όλου του κράτους τους.
Τι κράτος είναι άραγε το Ιράν;
Είναι ένα κράτος που αποτελείται από τρομοκράτες, έτοιμους να ανάψουν φωτιά στον κόσμο, όπως τους κατηγορούν οι Αμερικάνοι;
Είναι ένα κράτος σκληρά θεοκρατικό, με τις γυναίκες κλεισμένες στο σπίτι, με τους άνδρες να προσεύχονται συνέχεια και τον Αλλάχ να κυριαρχεί παντού; Ένα κράτος πίσω από τον ήλιο;
Στις τρεις ημέρες που μείναμε εκεί, διαπιστώσαμε ότι οι Ιρανοί είναι ένας λαός ευγενής, πρόσχαρος, φιλόξενος και συμπαθής. Όταν ρωτάς τους αξιωματούχους τους για τις κατηγορίες των Αμερικανών περί εκτόξευσης πυραύλων εναντίον της Ευρώπης, στην αρχή λέγανε: “Πιστεύετε πράγματι σ’ αυτό;’’ μας ρωτάνε. “Δεν βλέπετε ότι το αντιπυραυλικό σύστημα των ΗΠΑ έχει στόχο την Ρωσία και όχι την προστασία της Ευρώπης; Πώς γίνεται ν’ ακούτε τέτοια παραμύθια που ούτε τα μικρά παιδιά δε δέχονται;’’
Και μετά σοβαρεύουν και στα μάτια τους καθρεπτίζεται η σφοδρή αντιπάθειά τους προς τους Αμερικανούς.
“Θέλουν να διαλύσουν την χώρα μας, γιατί δεν υποκύπτει, γιατί δε γίνεται βάση των ΗΠΑ σε μια κρίσιμη περιοχή’’ λένε με ένταση, αλλά ταυτόχρονα προσμένουν ότι ο Ομπάμα θα αλλάξει πολιτική απέναντί τους.
Άλλωστε ήταν και ο πρώτος νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, που έλαβε συγχαρητήριο τηλεγράφημα από την Ιρανική ηγεσία, τα τελευταία 30 χρόνια.
Λίγες μέρες μετά την διαδήλωσή τους εναντίον των Αμερικανών, για την επέτειο της επανάστασης του Αγιατολάχ Χομεϊνί το 1979.
Του Χομεϊνί του οποίου η μορφή βρίσκεται παντού. Από τα χαρτονομίσματά τους, έως τις μεγάλες αφίσες. Για να δείχνει την επιρροή της θρησκείας, την οποία όμως αν δεν υπήρχε η μαντήλα και το ντύσιμο των γυναικών δεν θα μπορούσες να την διαπιστώσεις σε μια πρώτη δημόσια ματιά.
Αλλά μεταξύ των Ινδοευρωπαίων Ιρανών και των παραδοσιακών Αράβων, υπάρχει μια μεγάλη διαφορά στην συμπεριφορά απέναντι στις γυναίκες. Οι γυναίκες στο Ιράν εργάζονται κανονικά. Δουλεύουν σερβιτόρες, ξεναγοί, καθηγήτριες. Διασκεδάζουν στα μαγαζιά με μουσική ακόμη και μόνες τους. Οδηγούν αυτοκίνητα, χαιρετούν και μιλούν με τους ξένους.
Στις αραβικές χώρες κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο, παρ’ ότι πολλές από αυτές τις χώρες δεν θεωρούνται θεοκρατικές όπως το Ιράν.
Υπάρχει βέβαια και η “Αστυνομία της Ηθικής’’. Είναι η αστυνομία που επαναφέρει στην τάξη, όσες παρεκτρέπονται, κυρίως όταν δεν φορούν την μαντήλα ή δεν την φορούν σωστά. Το πρώτο πάντως σχεδόν αποκλείεται στο Ιράν. Ακόμη και οι ξένες επισκέπτριες πρέπει να φορούν την καθιερωμένη μαντήλα και ρούχα που δεν θα τονίζουν τις καμπύλες τους, όπως επισημαίνουν οι σχετικές οδηγίες, προς τις κυρίες της Δύσης που εισέρχονται στη χώρα.
Η επίσκεψή μας στην Περσέπολη, την πρωτεύουσα της κάποτε αχανούς και πάμπλουτης Περσικής Αυτοκρατορίας, ήταν πράγματι μία μοναδική εμπειρία. Από τα περικαλή και εντυπωσιακά ανάκτορα που έχτισε ο Δαρείος, έχουν απομείνει κάποιες σκόρπιες κολώνες και τα τείχη με πάχος δύο μέτρα, που όμως δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τον Αλέξανδρο έξω από αυτά. Το συναίσθημα ότι περπατάς σε μέρη που βάδισε ο Μεγάλος Στρατηλάτης είναι συναρπαστικό. Νιώθεις και βιώνεις την ιστορία, γυρνώντας νοερά αιώνες πριν και μάλιστα τόσο πολύ μακριά από την Ελλάδα, όπου η συγκίνηση πολλαπλασιάζεται.
Ταυτόχρονα όμως με το αίσθημα της υπερηφάνειας, σε κατακλύζει και εκείνο της μελαγχολίας, όταν συγκρίνεις την Ελλάδα του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου, με την σημερινή, την Ελλάδα που όπου και αν ταξιδέψεις σε πληγώνει. Η επίσκεψή μου στην Τεχεράνη και το Ιράν, θα μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στην μνήμη μου.