Μεγάλες ζημιές προξενεί ήδη στο Μαρτίνο και στη Λάρυμνα και θα προξενήσει ακόμη μεγαλύτερες   ο σοβαρότατος αυτός εντομολογικός εχθρός που προσβάλλει τους φοίνικες, αν δεν ληφθούν έγκαιρα, τα απαραίτητα δραστικά και προληπτικά μέτρα.

Σημειώνουμε ότι το μέγεθος της ζημιάς επειδή είναι στο αρχικό στάδιο δεν φαίνεται σε όλο της το μέγεθος, αυτό θα φανεί σε λίγο καιρό, ενώ ο κίνδυνος για αφανισμό των φοινικοειδών της περιοχής, οι οποίοι είναι αρκετοί, ειδικά στη νέα γειτονιά του Μαρτίνου, είναι μέγας.

 Έτσι, ο γράφων ούτε που φανταζόταν το1981 όταν μετέφερε τον πρώτο μικρό κανάριο φοίνικα από τη Ρόδο, ότι θα εγκλιματιζόταν τόσο καλά και ότι θα δημιουργούσε κατά κάποιο τρόπο «μόδα».

Όμως τέτοια μόδα δημιουργήθηκε σε όλη τη χώρα ειδικά τη δεκαετία του 1980-90 κυρίως στις νότιες περιοχές με αποτέλεσμα να βλέπουμε σε πόλεις, σε τοποθεσίες και σε αυλές,   συστάδες και δενδροστοιχίες από φοίνικες κυρίως κανάριους που θυμίζουν μπαρμπαριά!!!

Ύστερα τα πιο ψαγμένα φυτώρια και κέντρα κήπου, ανακάλυψαν ότι υπάρχει και ο ελληνικός φοίνικας, ο του Θεοφράστου λεγόμενος, που τον συναντάει κανείς σποραδικά εδώ και κει, ενώ από αυτό το είδος αποτελείται το φοινικόδασος του Βάϊ στην Κρήτη και δύο μικρές συστάδες, οι μοναδικές στην Πελοπόννησο, στην Αρχαία Επίδαυρο της Αργολίδας.

Σημειώνουμε ότι και το φοινικόδασος στο Βάϊ, απειλείται τα μέγιστα, αφού το σκαθάρι βρίσκεται προ των πυλών, ύστερα από τον αφανισμό χιλιάδων φοινικοειδών σε ολόκληρη την Κρήτη. Ακόμη είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι το είδος αυτό προσβάλλεται σε μικρότερο βαθμό χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αντέχει ολοκληρωτικά. Έτσι, όταν δεν υπάρχουν άλλα είδη που προσβάλλονται ευκολότερα, τότε και αυτός μπορεί να «γονατίσει» από την επίθεση του ρυγχοφόρου. 

Ήδη, σε πολλές περιοχές της χώρας όπου εμφανίστηκε το έντομο αυτό, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα τεράστιος είναι ο αριθμός από κουφάρια προσβεβλημένων φοινίκων με το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ανοικτής ομπρέλας (φωτο1), που στέκουν όρθια και μαρτυρούν το θανατηφόρο πέρασμά του. Τέτοιες εικόνες μπορεί να δει κανείς στις νότιες περιοχές της Αθήνας (Φάληρο, Γλυφάδα, Βουλιαγμένη, Βάρκιζα) αλλά και σε βόρειες όπως η Κηφισιά, το Μαρούσι κλπ.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το έντομο Ρυγχοφόρος των φοινικοειδών ( Rhynchoforus ferrugineus) ή κόκκινος ρυγχωτός κάνθαρος των φοινικοειδών, είναι ο σημαντικότερος εντομολογικός εχθρός που μπορεί μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να γονατίσει δένδρα φοινίκων όσο μεγάλα και αν είναι.

 Ήδη, η εμπειρία τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης είναι οδυνηρή, αφού πανάρχαιοι ιστορικοί φοίνικες χάθηκαν μέσα σε λίγους μήνες. Μάλιστα δύο πανύψηλοι φοίνικες του Προεδρικού Μεγάρου δε γλύτωσαν από την επέλαση του σκαθαριού.

Προσβάλλει όλα τα είδη των φοινικοειδών, ενώ ο Κανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis) που είναι και ο πιο διαδεδομένος στη χώρα είναι και ο πλέον ευαίσθητος. Έτσι, σε περίπτωση έλλειψης ικανού αριθμού ευπρόσβλητων φοινικοειδών κανένα είδος δεν μπορεί να γλυτώσει…Τέτοια είδη είναι η Ουασιγκτόνια (Whashigtonia spp), o φοίνικας του Θεοφράστου (Phoenix theofrasti) ο οποίος είναι και ο γηγενής –ελληνικός φοίνικας, ο κοκοφοίνικας (Cocos nucifera,) o χαμαίρωπας (Chamaerops humilis), ο τραχύκαρπος (Trachycarpus fortunei), o δακτυλίφερα (Phoenix dactylifera), ενώ μπορεί να προσβάλει και τα αθάνατα (Agave americana) αλλά και τα τσίκας.

Το «κακό» ήρθε στη χώρα με φοίνικες που μεταφέρθηκαν από την Αίγυπτο, το πιθανότερο το 2003 και 2004, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τους ολυμπιακούς αγώνες, και ανήκαν στα είδη του Κανάριου φοίνικα και της Ουασιγκτόνια.

 Έτσι, βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε φυτώριο, στην περιοχή της Χερσονήσου του Ηρακλείου, το Νοέμβριο του 2005 σε δείγματα που προσκομίστηκαν στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. Από εκεί και πέρα βρέθηκε στους κήπους μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων της περιοχής αυτής, αφού οι εισαχθέντες φοίνικες διοχετεύθηκαν στις μονάδες αυτές.

 Οι εισαγωγείς νόμιζαν ότι οι τεράστιοι φοίνικες που εισήγαγαν με χαμηλές τιμές από την Αίγυπτο θα τους απέφεραν και μεγάλα κέρδη.

Όμως μαζί με τα κέρδη, έφεραν και το σκαθάρι για το οποίο τώρα ψαχνόμαστε.  

Να σημειώσουμε ότι η Αίγυπτος «καθαρίζει» ολόκληρες περιοχές από φοίνικες, για να καλλιεργήσει νέες εκτάσεις με πατάτα η οποία έχει εξελιχθεί στο κύριο εξαγωγικό της προϊόν.

Για αυτό το λόγο, οι φτηνοί αιγυπτιακοί φοίνικες λειτούργησαν ως Δούρειος ίππος για την εισαγωγή του ρυγχοφόρου στη χώρα. 

Το σκαθάρι έχει καταγραφεί σε πολλές χώρες όπου καλλιεργείται η χουρμαδιά στην Ασία (Μπαγκαλαντές, Μπαχρέϊν, Καμπότζη, Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Ιράκ, Ιαπωνία, Κουβέϊτ, Λάος, Ομάν, Πακιστάν, Φιλιππίνες, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Ταϊβάν, Μαλαισία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Βιετνάμ), στη Βόρεια Αφρική ( αλλά και στην Ωκεανία (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Παπούα-Γουϊάνα, Νήσοι Σολομώντος). Τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί σε πολλές Μεσογειακές χώρες όπως στην Ιταλία, την Ισπανία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, τη Συρία, την Τουρκία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία και την Κύπρο.         

Μορφολογία του εντόμου

Ο βιολογικός κύκλος είναι: αυγό - προνύμφη (κάμπια, σκουλήκι) - τέλειο έντομο. Οι καταστροφές προκαλούνται από την προνύμφη (σκουλήκι) είναι άποδες με χαρακτηριστικό καστανό κεφάλι και φτάνουν σε μήκος περίπου τα 5 cm.

Σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής καταναλώνονται ως εξαιρετικός μεζές (πηγή πρωτεϊνών). Τα τέλεια έντομα (αρσενικά και θηλυκά) έχουν χαρακτηριστικό καστανό χρωματισμό με ιδιαίτερο ρύγχος.

Το μήκος τους φτάνει τα 3 cm. ενώ μπορεί να φτάσει μέχρι 5-6 γενιές τη χρονιά.

Βιολογία 

Τα θηλυκά αφήνουν γύρω στα 300 αυγά κυρίως στην κορυφή του φοίνικα ή σε οπές καθώς επίσης και σε πληγές του κορμού. Τα αυγά εκκολάπτονται σε 2-5 ημέρες και οι προνύμφες (κάμπιες) που προκαλούν και τις ζημιές εισέρχονται στο εσωτερικό του φοίνικα δημιουργώντας στοές που μπορούν να φτάσουν σε ικανή απόσταση.

Οι προνύμφες όταν τρέφονται με την καρδιά των φοινικοειδών περνούν διάφορα στάδια ενηλικίωσης που κρατούν 1-3 μήνες. Το επόμενο στάδιο είναι της νύμφωσης, η οποία γίνεται μέσα σε κουκούλι, που δημιουργείται περίτεχνα από την προνύμφη από ξερές ίνες του φοίνικα. Το στάδιο αυτό διαρκεί περίπου 15-20 ημέρες και ακολουθεί η έξοδος των τέλειων (ακμαίων) του εντόμου.

Με τον τρόπο αυτό συμπληρώνεται ο κύκλος του εντόμου, ενώ μπορεί στο ίδιο δένδρο να βρίσκονται όλα τα στάδια του εντόμου στις διάφορες φάσεις ενηλικίωσης (φωτο 2).

Έτσι, με αυτό τον τρόπο το έντομο μπορεί να φτάσει και τις 6 γενιές μέσα σε ένα χρόνο, ενώ τις περισσότερες φορές βρίσκεται μεγάλος αριθμός εντόμων σε όλα τα στάδια και για το λόγο αυτό ένας φοίνικας που έχει προσβληθεί από το ρυγχοφόρο λειτουργεί ως εργοστάσιο παραγωγής του εντόμου και μάλιστα αφού εξαντληθεί και το τελευταίο εκατοστό υγιούς ιστού στον κορμό του φυτού.

Συμπτώματα - Ζημιές

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω οι ζημιές προκαλούνται κυρίως από τις προνύμφες (σκουλήκια, κάμπιες) που εκκολάπτονται στα σημεία όπου το τέλειο έντομο έχει αφήσει τα αυγά του και τέτοια σημεία είναι η κορυφή του φοίνικα, οι βάσεις των νεαρών φύλλων, οι πληγές στο κορμό που δημιουργούνται και με το κλάδεμα ή και άλλες αιτίες.

Οι προνύμφες τρέφονται με μαλακές ίνες του εσωτερικού των ιστών του φοίνικα ενώ για να νυμφωθούν μετακινούνται προς το εσωτερικό του κορμού ανοίγοντας στοές και μεγάλες κοιλότητες.

Οι στοές αυτές μπορεί να φτάσουν και το ένα μέτρο και μπορεί να δημιουργηθούν και σε άλλα σημεία του κορμού ή και ακόμη στη βάση του.

Ακόμη, είναι χαρακτηριστικός ο ήχος που ακούγεται από τις προνύμφες που τρέφονται στο εσωτερικό του κορμού και μάλιστα έχει αναπτυχθεί και ιδιαίτερη τεχνική που βασίζεται στον προσδιορισμό της ανίχνευσης εντόμων στο εσωτερικό των δένδρων που τα «φιλοξενούν», ανάλογα με τον παραγόμενο ήχο (ακουστική μέθοδος).

Το χαρακτηριστικότερο μακροσκοπικό σύμπτωμα είναι η εικόνα των νεαρών φύλλων της κορυφής, αφού ήδη έχει «φαγωθεί» από την καταστροφική μανία του εντόμου η καρδιά του φοίνικα (κορυφαίο μερίστωμα) και το φυτό έχει την όψη της ανοικτής ομπρέλας. Επίσης είναι χαρακτηριστικά τα φαγώματα που παρατηρούνται σε ορισμένα φύλλα (φωτο 3).

Η μετακίνηση των τέλειων γίνεται κυρίως αφού εξαντληθεί η τροφή που βρίσκουν και από κει μετακινούνται σε γειτονικά δένδρα ή   σε άλλες περιοχές, ενώ και με τον αέρα μεταφέρονται σε ακόμη μεγαλύτερες αποστάσεις που μπορούν να φτάσουν το 1 χιλ. ημερησίως.  

Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε την πρώτη αντίδραση μερικών ιδιοκτητών προσβεβλημένων φοινικοειδών, ειδικά όταν έχουν πρόβλημα με το γείτονα, «ο φοίνικας πήρε την κάτω βόλτα, από αυτόν, το γείτονα δηλαδή, που του έριξε κάτι και   ξεράθηκε!!!

Αντιμετώπιση 

Για την αντιμετώπιση απαιτούνται να ληφθούν άμεσα δραστικά μέτρα κυρίως στην αρχή, γιατί εάν η κατάσταση ξεφύγει, τότε λίγα πράγματα ή καθόλου μπορούν να γίνουν.

Τέτοια μέτρα στηρίζονται στον βιολογικό κύκλο του εντόμου, στην εμπειρία που έχει αποκτηθεί τόσο σε άλλες χώρες όσο και στη δική μας τα τελευταία χρόνια που υπάρχει ο ρυγχοφόρος, καθώς επίσης και σε εγκεκριμένα σκευάσματα που αυτή τη στιγμή υπάρχουν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

1. Άμεση καταγραφή των φοινικοειδών μιας περιοχής και της κατάστασης που η περιοχή βρίσκεται (μολυσμένοι, ύποπτοι, ξεροί κλπ)

Σημειώνουμε ότι μπορεί ορισμένα από όσα έχουν αναφερθεί να ακούγονται ανεδαφικά ή απίθανο να γίνουν, όμως το κόστος και το εύρος όσων πρέπει να γίνουν στην αντίθετη περίπτωση είναι τεράστιο και μη συγκρίσιμο.

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε το κονδύλι των 25.000 ευρώ που δαπανήθηκε προκειμένου να σωθούν οι φοίνικες στο Πεδίο του Άρεως, την εργασία που δαπάνησε ο Δήμος της Ρόδου προκειμένου να κόψει και να θάψει τους 5.000 προσβεβλημένους φοίνικες και ακόμη τον κίνδυνο που είναι ορατός να οδηγηθεί η χώρα στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια, αφού ο ρυγχοφόρος είναι παθογόνο καραντίνας και μέχρι τώρα θεωρείται ότι δεν έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να αναχαιτιστεί η επέλαση του εντόμου.

Αυτό βέβαια είναι και συνέπεια της νοοτροπίας που έχουν και διάφοροι φορείς (Δήμοι, Φυτωριούχοι, Ιδιώτες, Υπηρεσίες), αναφέρουμε την περίπτωση του φυτωρίου της Κρήτης όπου πέρασε ένας χρόνος για να ζητήσει τη βοήθεια των ειδικευμένων εργαστηρίων που συνοψίζονται σε αντιδράσεις όπως «σιγά μην ασχοληθούμε με τους φοίνικες αυτό το ξενόφερτο δένδρο», «Να έρθει ο Δήμος να τον κόψει και να τον θάψει», «Δεν έχουμε προσωπικό να ασχοληθεί με την υπόθεση αυτή…»κλπ.

3. Απαγόρευση διακίνησης φυτών φοινικοειδών από περιοχές της χώρας μας στις οποίες διαπιστώνεται το έντομο αυτό.

4.   Σε μολυσμένες περιοχές η διατήρηση των φοινικοειδών στα φυτώρια να γίνεται κάτω από προστατευόμενους χώρους με ειδικά δίχτυα.

5. Η διακίνηση των φοινικοειδών να γίνεται μόνο αν αυτά συνοδεύονται από Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο.

6. Οι ιδιώτες να μην αγοράζουν φυτά από πλανόδιους πωλητές που συνήθως αυτά δεν έχουν Φυτοϋγειονομικό διαβατήριο. Σημειώνουμε ότι η ύπαρξή του σημαίνει ότι έχουν γίνει οι κατάλληλοι έλεγχοι από εντεταλμένους φορείς πριν αυτά διατεθούν στην αγορά. 

7. Απαγόρευση εισαγωγής φυτών φοινικοειδών με διάμετρο κορμού μεγαλύτερη των 5cm από χώρες ή περιοχές χωρών στις οποίες έχει καταγραφεί το έντομο αυτό.

8. Οι ενδεδειγμένες επεμβάσεις να γίνονται με μια από τις παρακάτω μεθόδους

Α. Χημική μέθοδος

Να χρησιμοποιούνται τα παρακάτω εγκεκριμένα σκευάσματα

α) ACTARA 25WG,

β) Σκευάσματα με δραστική ουσία Imidacloprid, περιεκτικότητα 20% β/ο ή 20,6% και μορφή υγρό διάλυμα (SL)

γ) Σκευάσματα με δραστική ουσία Cypermethrin, περιεκτικότητα 20% β/o και μορφή υγρό γαλακτοποιήσιμο (EC)

δ) VERTIMEC 1,8 EC (δραστική ουσία Abamectin)

ε) DANTOP 50 WG

Επισημαίνουμε ότι ενδείκνυται η εναλλαγή των παραπάνω σκευασμάτων σε μηνιαία βάση και αποφυγή χρήσης σε κάθε επέμβαση του ίδιου εντομοκτόνου προκειμένου έτσι να αποφευχθεί εμφάνιση ανθεκτικότητας που οδηγεί στην αχρήστευσή τους.

Β. Βιολογική μέθοδος

Χρησιμοποίηση σκευασμάτων με εντομοπαθογόνους νηματώδεις, η οποία ενδείκνυται για κοινόχρηστους χώρους, όπως είναι οι παιδικές χαρές, βοτανικοί κήποι, δημόσια πάρκα κλπ.

Τέτοιo σκεύασμα είναι το BIORED-R που παράγεται από την εταιρεία Bioinsecta (Τηλ. 2373071008-κιν. 6979806661).Το σκεύασμα αυτό χρησιμοποιείται μια φορά κάθε μήνα. 

Πρόκειται για βιολογικό σκεύασμα που στηρίζεται στη χρήση νηματωδών οι οποίοι πολλαπλασιάζονται με γεωμετρικό ρυθμό μέσα στο φοίνικα και τρέφονται με τα αυγά. τις προνύμφες αλλά και με τα τέλεια έντομα του ρυγχοφόρου.

Στην Ισπανία γίνεται συνδυασμός και των δύο μεθόδων δηλαδή χρήση των φαρμάκων και εντομοπαθογόνων νηματωδών. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να μεσολαβεί ένα χρονικό διάστημα περίπου δύο μηνών μετά την επέμβαση με φάρμακο και την επόμενη επέμβαση με νηματώδεις γιατί σε συντομότερο χρονικό διάστημα τα φάρμακα μπορεί να σκοτώσουν τους νηματώδεις που θα ακολουθήσουν.  

Γ. Θερμική μέθοδος

Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στη θανάτωση του εντόμου με τη χρήση μικροκυμάτων. Είναι απόλυτα ασφαλής και προωθείται από την εταιρεία ECOPALM HELLAS και περισσότερες πληροφορίες και παρουσίαση της τεχνικής μπορεί να βρεi κάποιος στο site www.EcoPalm.gr 

9. Κόψιμο και ταφή των προσβεβλημένων φοινίκων σε ειδικούς χώρους σε βάθος τουλάχιστον δύο μέτρων, ενώ επισημαίνουμε ότι είναι αδύνατη η καύση τους. Ενδείκνυται να γίνεται ψεκασμός με εγκεκριμένα εντομοκτόνα στον προσβεβλημένο (υπό απομάκρυνση φοίνικα) για την αποφυγή της διασποράς του εντόμου και προληπτικά στους γύρω υγιείς φοίνικες.

10. Υποχρεωτική καταστροφή με κοπή και καύση όλων των προσβεβλημένων φοινικοειδών ή φυτοϋγειονομικά ασφαλής αφαίρεση της προσβολής (δενδροχειρουργική)   και καταγραφή των ευρημάτων (τοποθεσία, ξενιστές, σημεία προσβολών στους φοίνικες, καταγραφή του ευρισκόμενου πληθυσμού και ενημέρωση των εντεταλμένων Υπηρεσιών (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Υπ.Α.Α.Τ)

11. Εγκατάσταση εκτεταμένου και συστηματικού δικτύου παγίδευσης του εντόμου μόνο στα σημεία που έχουν παρατηρηθεί προσβολές.

12. Σε περίπτωση οριστικής κατάρρευσης (ξήρανση) ενός φοινικοειδούς και μέχρι την κοπή και την ταφή του, πρέπει ο κορμός που έχει απομείνει να τυλίγεται με πλαστικό ή δίχτυ, έτσι ώστε να μην εξέρχονται τα τέλεια έντομα καθώς επίσης και προνύμφες από αυτό και μετακομίζουν σε γειτονικά δένδρα.

13. Το κλάδεμα να γίνεται κατά τους χειμερινούς μήνες και να κόβονται μόνο τα ξερά και ασθενικά φύλλα και όχι να πετσοκόβεται το δένδρο και να αφήνονται μόνο τα φύλλα της κορυφής. Ακόμη, πρέπει τα φύλλα να μην κόβονται σύρριζα αλλά να αφήνεται τακούνι 15-20 cm.

14. Να αποφεύγονται οι νέες φυτεύσεις σε περιοχές που έχει εντοπιστεί ο ρυγχοφόρος.

Περισσότερες πληροφορίες μπορεί κανείς να βρει στο Διαδίκτυο και συγκεκριμένα στο site του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου (www.bpi.gr). Επισκοπήσεις καλλιεργειών κατευθυντήριες οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων→-οδηγίες rhynchoforus ferrugineus.

Σημειώνουμε ότι, η εφημερίδα έχει στην κατοχή της ένα ενημερωτικό cd που έγινε από το Τμήμα Π.Ε & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Αργολίδας και το Υπ.Α.Α.Τ και το οποίο εδώ και καιρό στάλθηκε και στη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας Φθιώτιδας προκειμένου να παιχτεί στα τοπικά κανάλια για ενημέρωση, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε αφού μάλλον το θεώρησε ότι δεν χρειάζεται και τα συμπεράσματα δικά σας…

Τελειώνοντας, να αναφέρουμε ότι, έχει ήδη ενημερωθεί για την παρουσία του ρυγχοφόρου στην περιοχή τόσο η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Τμήμα ΠΈ & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου (τηλ.22310-3153171) στη Λαμία, όσο και το Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης στην Αταλάντη (τηλ. 2233022347) περιμένοντας την κινητοποίησή τους η οποία πρέπει να είναι άμεση και ουσιαστική.

Όμως, δεν είναι μόνο ο ρυγχοφόρος που προσβάλλει σε τέτοιο καταστροφικό βαθμό τους φοίνικες, είναι και ένας νέος εχθρός μια πεταλούδα που ονομάζεται Paysandisia archon, η οποία προκαλεί αντίστοιχες καταστροφικές ζημιές και δυστυχώς έχει εντοπιστεί και αυτή σε αρκετές περιοχές στη χώρα όπως είναι η Αττική, η Αργολίδα, οι Κυκλάδες, η Ηλεία, η Φθιώτιδα.

Αλλά για αυτό το έντομο θα αναφερθούμε στο επόμενο φύλλο του «Αίαντα του Λοκρού» που είναι ευτύχημα που υπάρχει και μας φιλοξενεί…