Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΝΟΥ - 29 Ιανουαρίου 1829 και η συμμετοχή των Μαρτιναίων στον αγώνα για την Ελευθερία
- Κατηγορία: Φύλλο 28
Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο
Μέσα στην εκατονταρχία των Θηβαίων του Γ. Σκουρτανιώτη ήταν και ο Μαρτιναίος Ιωάννης Κόλιας (Μαρτυρία Επάρχου Θηβών 17-4-1865) ο οποίος είχε γεννηθεί στο Μαρτίνο και διέμενε στο Ακραίφνιο των Θηβών και παρότρυνε τον εκατόνταρχο Γ. Σκουρτανιώτη να έρθουν και να πολεμήσουν στο Μαρτίνο όπου κινδύνευε η πατρογονική του εστία. Ο Μαυροβουνιώτης κυνήγησε τους Τούρκους από την πλατεία με τα πλατάνια στον ανηφορικό δρόμο προς το στρατόπεδο των Τούρκων στα αλώνια χωρίς να τους δώσει την ευκαιρία να ανασυνταχθούν, οπότε αυτοί που έβγαιναν από το Μαρτίνο κυνηγημένοι παρέσυραν και τις εφεδρίες και τον ίδιο τον Μαχμούτ σε άτακτο φυγή.
Η καταδίωξη συνεχίσθηκε στο Μοναχού και πέρα από την Τσούκα πυροβολώντας και αποδεκατίζοντας τους εχθρούς, μα εκεί ένας άλλος στρατηγός περίμενε τους Τούρκους για να τους αποτελειώσει, ήταν ο χειμώνας. «Αιφνιδίως ανέσκυψε βαρύς χειμών» γράφει ο συγγραφέας του αγώνα Ν. Κασομούλης.
Μαρτυρίες γερόντων λέγουν ότι ο Μαυροβουνιώτης γύρισε πίσω στο Μαρτίνο και έσφαξαν αρνιά και γλέντησαν μέχρι το πρωί ενώ το χιόνι είχε σκεπάσει τα πάντα μέχρι τις στέγες των σπιτιών, διακόπτοντας κάθε επικοινωνία με το Μαρτίνο, αυτό συνετέλεσε που δεν μεταδόθηκε αμέσως η νίκη στο Μαρτίνο και άρχισε να ξεχνιέται από τη γέννησή της. Και να τι γράφει ένα ανακοινωθέν του Γενικού στρατοπέδου των Ελλήνων στην Αράχωβα όπου έκανε 8 ημέρες να φθάσει το άγγελμα της νίκης: Αράχωβα 6 Φεβρουαρίου 1829 «Χθες παρ’ ελπίδα έφθασαν εδώ καταπαγωμένοι δύο στρατιώτες από το σώμα του αρχηγού Βάσου, φέροντας αγγελίας χαροποιάς και σπεύδω να αναγείλω μίαν λαμπράν νίκην του σώματος τούτου εις Μαρτίνον».
Τα λάφυρα που άφησαν οι Τούρκοι στο Μαρτίνο είναι πολλά: τις τούρκικες σημαίες που έπεσαν στα χέρια των Ελλήνων, πολλοί από τους συγγραφείς τις ανεβάζουν σε 9.
Το 1983 υπήρχαν 1 σημαία στην Προεδρία της Δημοκρατίας και μία στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας επί της Β. Σοφίας, πολλά άλογα, σκηνές που έμειναν στο στρατόπεδο των Τούρκων έξω από το χωριό στα αλώνια, όπλα, σπαθιά και κάδοι με μπαρούτι.
Επίσης αφαίρεσαν όλα τα λάφυρα από τους Τούρκους νεκρούς που κοίτονταν στις δύο πλατείες και κατά μήκος της σημερινής πλακόστρωτης οδού Μαυροδήμου που ενώνει τις δύο πλατείες.
Επίσης νεκροί Τούρκοι υπήρχαν σποραδικά κατά μήκος του δρόμου από το Μαρτίνο προς την Τσούκα καθώς τους κυνηγούσαν και τους πυροβολούσαν, 450 νεκροί Τούρκοι και πάρα πολλοί τραυματίες ήταν ο απολογισμός της επίθεσης του Μαχμούτ στο Μαρτίνο.
Λίγο μετά το τέλος της μάχης εμφανίσθηκε και ο στρατός του Ομέρ πασά της Χαλκίδας στο γειτονικό χωριό Κόκκινο και μαθαίνοντας για τη συντριβή του Μαχμούτ δεν τόλμησε να επιτεθεί και γύρισε πίσω.
Όλους τους Τούρκους νεκρούς οι Μαρτιναίοι τους έθαψαν 100 μ. περίπου βόρεια από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη σήμερα στην πλαγιά του ρέματος.
Σήμερα ο τόπος αυτός είναι μια δενδροφυτευμένη κοιλάδα με κυπαρίσσια, ενώ τότε οι Μαρτιναίοι εκεί στο ρέμα πέταγαν τα σκουπίδια και ήταν χώρος υποτιμητικός.
Πίσω από τις μαρτυρίες των γερόντων Μαρτιναίων υπάρχει και μια ιστορική αλήθεια για τον Μαυροδήμο που λένε ότι σκότωσε τον αρχηγό του Ιππικού. Οι ιστορικοί γράφουν ότι παρασημοφορήθηκε και ανδραγάθησε ο Μαυροδήμος. Δεν μας λέγουν όμως γιατί;
Δεύτερη περίπτωση για τον αρχηγό του Ιππικού τον Αλβανό Καρδιοφίλμπεη που έκανε το μοιραίο λάθος και οδήγησε το στρατό του Μαχμούτ μέσα στο Μαρτίνο και πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε μπροστά στην εκκλησία, οι ιστορικοί γράφουν: Ν. Κασομούλης «Εις εκ των πρωτίστων των Τούρκων» σκοτώθηκε στο Μαρτίνο. Γ. Τσεβάς «ο δεύτερος την ιεραρχία των Τούρκων» καθώς και Γ. Μίχος και Τριαντάφυλλος Παπαναγιώτου, «Ένας από τους πρωτίστους των Τούρκων». Ήταν ο Αλβανός Καριοφίλμπεης που είχε ξεκινήσει μαζί με τον Μαχμούτ από την Λαμία και ήταν ο δεύτερος στην ιεαρχία, της τούρκικης στρατιάς.
Ανατολική οχύρωση ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης εκτός από την ανδρεία του είχε και στρατηγικό μυαλό όσες μάχες σχεδίασε μόνος του ήταν όλες νικηφόρες, στην περίπτωση του Μαρτίνου ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης είχε προδιαγραμμένη την νίκη στο μυαλό του, είχε οχυρώσει και επανδρώσει περισσότερο την ανατολική πλευρά με αμυντική γραμμή τον κεντρικό δρόμο ίσως και πιο πέρα που συνδέει τις δύο πλατείες.
Όλοι οι συγγραφείς αναφέρουν ότι οι περισσότεροι είχαν ταμπουρωθεί στα σπίτια της ανατολικής πλευράς κατά μήκος του κεντρικού δρόμου και ας μην ξεχνάμε ότι ο εχθρός είχε στρατοπεδεύσει δυτικά του χωριού στα αλώνια. Έτσι σε περίπτωση που δεν έπιανε το στρατήγημα να μπούν μόνοι τους οι Τούρκοι στο Μαρτίνο από την είσοδο παρασυρόμενοι από τους βοσκούς και άρχιζαν να επιτίθονταν στο χωριό από τη δυτική πλευρά ίσως εθυσιάζετο ένα μέρος του χωριού το δυτικό, αλλά η μάχη θα εδίνετο πάλι μέσα στα στενά σοκάκια του Μαρτίνου με την ίδια αμυντική γραμμή και πάλι με την συμμετοχή των κατοίκων αλλά ίσως με μεγαλύτερες απώλειες.
Σε οποιοδήποτε άλλο ανοικτό μέρος η χιλιαρχία του Μαυροβουνιώτη θα υπερφαλαγγίζετο από τον όγκο της τουρκικής στρατιάς.
Η συμβολή του Μαρτίνου στον αγώνα για την ελευθερία
Αν υπολογίσουμε την μία εκατονταρχία του Μαρτιναίου εκατόνταρχου Μαυροδήμου με 100 Μαρτιναίους (διότι για να γίνεις εκατόνταρχος δεν έφθανε μόνο η ανδρεία, αλλά να έχεις και 100 άνδρες υπό τις διαταγές σου) και 50 + 50 άλλους 100 άνδρες από τις πεντηκονταρχίες των Μαρτιναίων Αγγελή Δήμου και Δήμο Βέργο που τους αναφέρει σαν Υπ/κούς, τότε η τακτική δύναμη μέσα στην χιλιαρχία του Μαυροβουνιώτη ανέρχετο σε 200 αρματωμένους και εμπειροπόλεμους Μαρτιναίους οι οποίοι όπως γράφουν τα αρχεία των επάρχων Θηβών και Αταλάντης, συμμετείχαν όχι μόνο στη Μάχη του Μαρτίνου αλλά όπου τους καλούσε η πατρίδα όπως στην πολιορκία των Αθηνών, της Ναυπάκτου, στα Βρισάκια, στα Σάλωνα, στο Χαϊδάρι, στα Βασιλικά, στο Δερβένι της Εύβοιας, στην Στυλίδα και στην Αράχωβα με τον Καραϊσκάκη.
Αλλά και πριν τη Μάχη του Μαρτίνου υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για τη συμβολή των Μαρτιναίων στον αγώνα για την ελευθερία όπως μια από τις δέκα ανέκδοτες επιστολές του Οδυσσέα Ανδρούτσου, όπως αναφέρει και ο συγγραφέας Αντωνίου Α. Βασίλειος 1821-1971 στην τρίτη επιστολή.
Γράφει ο Οδυσσέας Ανδρούτσος 5 χρόνια πριν την μάχη του Μαρτίνου. 3 Ιανουαρίου του 1824 περνώντας από την Μαλεσίνα προς τον εκατόνταρχο Τοπολιάτη οπλαρχηγό Γ. Παγώνα (ο οποίος πήρε το επίθετο από το όνομα της μάνας του Παγώνας διότι του είχαν σκοτώσει οι Τούρκοι τον πατέρα και είχε μείνει ορφανός).
Του αναφέρει ο Οδυσσέας, ότι στην προσπάθειά μου να στρατολογήσω πολεμιστές για τον αγώνα, δεν βρίσκω ανταπόκριση και καταντούν όλοι γυναίκες και έστειλα στο Μαρτίνο και μού υποσχέθηκαν σύσσωμοι να μου δώσουν.
Και διαβάζω την επιστολή όπως ακριβώς την έγραψε ο μεγάλος αυτός αγωνιστής του Έθνους. «Αδελφέ μου Γιωργάκη της Παγώνας σου φιλώ τα μάτια, σου φανερώνω και ότι από τους εδικούνες μας ανθρώπους δεν ημπόρεσαν να βρούν στοργή, μόνο καταντούν, ούλοι σαν γυναίκες και έστειλα στο Μαρτίνο και μου υποσχέθηκαν αυτοί σιγρί να μας τους δώκουν».
Μαλεσίνα 31 Ιανουαρίου 1824
Ο αδελφός σου
Οδυσέας Ανδρίτσου
Αυτό συνέβη 5 χρόνια πριν την Μάχη του Μαρτίνου. Μαρτυρίες γερόντων λέγουν ότι ένας σημαντικός αριθμός Μαρτιναίων ακολουθούσε αυτόν τον Σταυραετό της Ρούμελης τον Οδυσσέα Ανδρούτσου από τις ένδοξες μέρες μέχρι την πτώση του.
Και η επιβεβαίωση έρχεται με μια επιστολή προς το Βουλευτικό σώμα όπου τρεις σεβάσμιοι Μαρτιναίοι υπογράφουν μεταξύ των άλλων Ρουμελιωτών να παραμείνει ο Ανδρούτσος αρχηγός του Στρατού.
Επιστολή προς το Βουλευτικό σώμα
Οι ευπαθείς πατριώται Μαρτιναίοι
πάπα-Γκίκας
Δημητράκης - Γκρηεμάδης
Πάπα-Γεωργίου
Λειβαδιά 10 Φεβρουαρίου 1825 - Τέσσερα χρόνια πριν τη Μάχη του Μαρτίνου
Όλες αυτές οι μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι οι Μαρτιναίοι όχι μόνο πολέμησαν στη Μάχη του Μαρτίνου αλλά ήταν αναμιγμένοι από την αρχή της ελληνικής επανάστασης στα επαναστατικά τμήματα όπως του Οδυσσέα Ανδρούτσου.
Αλλά και στα πιο βαθιά χρόνια της τουρκιάς τότε που γεννιόντουσαν σκλάβοι και πέθαιναν σκλάβοι οι Μαρτιναίοι συμμετείχαν στα άτακτα σώματα της κλεφτουριάς και έδιναν μάχες από τα βράχια του ορεινού όγκου του Προφήτη Ηλία, όταν οι Τούρκοι φοροεισπράκτορες έρχονταν στο Μαρτίνο για να πάρουν τους φόρους γιατί μόνο τότε έρχονταν στο Μαρτίνο για να πάρουν τους φόρους. Είναι γνωστή στους Μαρτιναίους η ιστορία του Αθανασάκη ή Καράλη που είχε σκοτώσει τον Τούρκο πασά της Χαλκίδας και κρύβονταν σε όλη του τη ζωή γιατί ήταν επικηρυγμένος, σε μια σπηλιά δυτικά και κάτω από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία στην κορυφή του βουνού, που και σήμερα την ονομάζουμε «Σπηλιά του Αθανάκη».
Τελειώνοντας αναφέρω εν συντομία δύο αιτίες που ενήργησαν κατασταλτικά για να ξεχασθεί η Μάχη του Μαρτίνου.
Η μία είναι το ύψος του χιονιού, απέκοψε κάθε επικοινωνία της υπόλοιπης Στερεάς με το Μαρτίνο και έκανε πολλές ημέρες να μεταδοθεί το άγγελμα της νίκης και να αναπτερώσει το ηθικό των καταπονημένων κατοίκων της Στερεάς Ελλάδας.
Η άλλη αιτία είναι ο τρομερός σεισμός του 1894 που αποδίδεται στο ρήγμα της Αταλάντης, 65 χρόνια μετά τη Μάχη του Μαρτίνου κατεδάφισε κυριολεκτικά το χωριό της νίκης ενώ μόνο τέσσερις οικίες έμειναν όρθιες όπως γράφει η εφημερίς ΕΣΤΙΑ της εποχής αυτής. Ότι δεν μπόρεσε να κάνει ο Μαχμούτ, αν και το Μαρτίνο κτίσθηκε ξανά πάνω στα θεμέλια των παλαιών σπιτιών, το χωριό της νίκης ξεχάσθηκε τα σπίτια πολεμίστρες και η οχύρωση γκρεμίστηκαν, οι χιλίαρχοι, οι εκατόνταρχοι, οι πεντηκόνταρχοι ξεχάσθηκαν μαζί με αυτούς και η Μάχη του Μαρτίνου έμεινε για 150 χρόνια στα αρχεία του Ελληνικού Κράτους και του Στρατηγείου του Δ. Υψηλάντη.
Μέχρι ο αξιότιμος Ακαδημαϊκός κ. Τριαντάφυλλος Παπαναγιώτου την φέρει στο φως και την γιορτάσουμε εμείς σήμερα.
ΤΕΛΟΣ
Νίκος Αθ. Μπάτσος
Ιστορικός Ερευνητής
Πρόσφατα
Εφημερίδα
Prev
Next
Κατασκευή - Υποστήριξη: JustHost.gr