Ημερίδα για τους Φυτοϋγειονομικούς Ελέγχους από την Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης Άρτας
Τριστέτσα: ο μεγάλος κίνδυνος που απειλεί τα εσπεριδοειδή
Τριστέτσα, που σημαίνει θλίψη, είναι το όνομα της ασθένειας και ο μεγάλος κίνδυνος που απειλεί τα εσπεριδοειδή. «Η τριστέστα ήρθε από την Ισπανία αλλά δυστυχώς δεν είναι προ των πυλών. Μπήκε μέσα στη χώρα μας, μπήκε στα κτήματά μας κι απειλεί να τινάξει την εσπεριδοκαλλιέργεια της χώρας στον αέρα» τόνισε ο Δημήτρης Δήμου, γεωπόνος φυτοπροστασίας από τη Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης Αργολίδος, που ήταν ο κύριος ομιλητής σε ημερίδα που διοργάνωσε την Παρασκευή το πρωί η Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης της Ν.Α. Άρτας στην αίθουσα του Νομαρχιακού Συμβουλίου, με τη συμμετοχή υπηρεσιακών παραγόντων, παραγωγών και φυτωριούχων της περιοχής.
Η συνάντηση αφορούσε την ενημέρωση όλων των παραγόντων που εμπλέκονται στην υλοποίηση του προγράμματος συστηματικών επισκοπήσεων (ελέγχων) από τις Υπηρεσίες Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου. Ο κ. Δήμου ενημέρωσε τους εμπλεκόμενους φορείς για το πρόγραμμα φυτοϋγειονομικών ελέγχων και για τα μέτρα που πρέπει να παρθούν, ώστε τα προϊόντα που παράγουμε να είναι απαλλαγμένα από παθογόνους οργανισμούς, διότι όπως είπε ο κ. Δήμου «οι καιροί είναι δύσκολοι και πονηροί.
Αλλάζουν μέρα με τη μέρα τα δεδομένα, όχι από πλευράς ασθενειών, αλλά αλλάζουν τα δεδομένα από πλευράς διακίνησης των προϊόντων, από πλευράς εμπορίας. Χώρες που μπαίνουν στην αγορά με ένα οικονομικό υπόβαθρο έχουν πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις από αυτές που ξέρουμε κι οφείλουμε να τις ακολουθήσουμε, αλλιώς θα ερχόμαστε ουραγοί άλλων ανταγωνιστριών χωρών και ξέρετε πολύ καλά ότι το εμπορικό παιχνίδι είναι ο θάνατός σου η ζωή μου».
-Την έναρξη της ημερίδας κήρυξε ο Γενικός Διευθυντής της Ν.Α. Άρτας Σωτήρης Νέσσερης ο οποίος μετέφερε το χαιρετισμό του Νομάρχη Γιώργου Παπαβασιλείου, που βρισκόταν εκτός Άρτας. Ο κ. Νέσσερης επεσήμανε τη σημασία που έχει για τη γεωργία η χρήση υγιούς φυτωριακού υλικού και επέστησε την προσοχή όλων όσων ασχολούνται με τις φυτωριακές επιχειρήσεις. «Απ’ τα φοιτητικά μου χρόνια υπήρχε έντονη η ανησυχία στο ενδεχόμενο να έρθει στην Ελλάδα η ίωση τριστέτσα, γιατί όπου πηγαίνει η τριστέτσα δεν μένει τίποτε. Τελικά όπως φαίνεται η ίωση τριστέτσα ήρθε και στην Ελλάδα και μάλιστα από επίσημα ισπανικά φυτώρια. Υγιείς όροι και φυτωριακό υλικό δίνουν εύρωστα φυτά τα οποία μπορούν να δώσουν υψηλές αποδόσεις αλλά και να αντιμετωπίζουν και καλύτερα αντίξοες καταστάσεις όπως παγετούς, πλημμύρες, υψηλές θερμοκρασίες και άλλα» τόνισε ο κ. Νέσσερης.
Υποχρεωτικοί οι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι
Η χώρα μας συμμετέχει για πρώτη φορά εντός της Ε.Ε. στην υλοποίηση του προγράμματος συστηματικών επίσημων επισκοπήσεων (ελέγχων) από τις Υπηρεσίες φυτοϋγειονομικού ελέγχου και τα επίσημα εργαστήρια, προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι απαλλαγμένη από ορισμένους επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας για τους οποίους: α) έχει ορισθεί ως προστατευόμενη ζώνη ή β) προκύπτει ως υποχρέωση από τις αποφάσεις λήψης έκτακτων μέτρων της Επιτροπής της Ε.Ε. για την προστασία της χώρας και των άλλων κρατών – μελών. Στα πλαίσια του παραπάνω προγράμματος θα διενεργηθούν υποχρεωτικά έλεγχοι, κυρίως σε φυτωριακές επιχ/σεις και, δειγματοληπτικά, σε εσπεριδοειδώνες της περιοχής μας και η συνεργασία των κατόχων τους με τους φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές και τα επίσημα εργαστήρια κρίνεται επιβεβλημένη τόσο για το δικό τους συμφέρον όσο και για αυτό της χώρας γενικότερα, τονίζεται σε σχετική ανακοίνωση της Δ/νσης Αγροτικής Ανάπτυξης Άρτας.
Δ. Δήμου: «Οι ανταγωνίστριες χώρες καραδοκούν»
Παίρνοντας το λόγο ο κ. Δήμου τόνισε μεταξύ άλλων: «Η ρωσική επιτροπή γυρίζει όλα τα εργαστήρια. Το Σάββατο στην Αργολίδα φτάνει το κλιμάκιο των Ρώσων εμπειρογνωμόνων που ελέγχουν τον τρόπο που γίνονται οι επισκοπήσεις και κυρίως θα ελέγξουν το εργαστήριο του περιφερειακού κέντρου για το θέμα των υπολειμμάτων. Εδώ και δύο χρόνια η ρωσική αγορά είναι ανερχόμενη και οι απαιτήσεις που θέτει η ρωσική πλευρά ειδικά με το θέμα των υπολειμμάτων είναι πάρα πολύ αυστηρές. Έτσι λοιπόν είναι πολύ ευαίσθητα τα πράγματα αναφορικά με τα προϊόντα που θέλει να πάρει η Ρωσία από εμάς και μεταξύ αυτών είναι τα πορτοκάλια, τα σταφύλια, τα ακτινίδια και οι φράουλες. Και μη νομίσετε ότι αυτό γίνεται μόνο από τη ρωσική πλευρά για την Ελλάδα.
Γίνεται για όλες τις χώρες της Ε.Ε. και πριν λίγο καιρό η Ρωσία σταμάτησε τις αγορές γεωργικών προϊόντων τόσο από την Τουρκία όσο και από την Ινδία επειδή βρήκε υπολείμματα περισσότερα απ’ αυτά που ήθελε. Δυστυχώς σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Χορεύουμε στο ρυθμό που θέλουν οι χώρες που έχουν την αγοραστική δύναμη».
Ο κ. Δήμου μετέφερε την εμπειρία της ολλανδικής πλευράς, όπου οι χώρες που αγόραζαν τα ολλανδικά προϊόντα έθεταν τις δικές τους προδιαγραφές και η Ολλανδία τις ακολουθούσε. «Έτσι λοιπόν οφείλουμε, αν θέλουμε να είμαστε στο εμπορικό παιχνίδι, ν’ ακολουθήσουμε αυτές τις προδιαγραφές γιατί οι ανταγωνίστριες χώρες καραδοκούν κι ακολουθούνε μια επιθετική πολιτική. Ανταγωνίστριες χώρες όπως είναι η Ισπανία και το Μαρόκο αναφορικά με τα εσπεριδοειδή, η Γαλλία με διάφορες άλλες καλλιέργειες και ούτω καθ’ εξής. Εκτός αυτού τον Ιανουάριο ήρθε και η Επιτροπή Τροφίμων και Κτηνοτροφίας στη χώρα. Γύρισε όλα τα εργαστήρια, πολλές Δ/νσεις Γεωργίας που είχε τα αντικείμενα που την ενδιέφεραν και μας έδειξε πώς γίνονται οι διάφοροι έλεγχοι. Θα ξανάρθει πάλι και διόλου απίθανο να περάσει από την Άρτα. Στην Αργολίδα ήρθε αναφορικά με το θέμα της τριστέτσας, πώς ακριβώς γίνονται οι έλεγχοι, σε τι κατάσταση βρισκόμαστε».
-«Δυστυχώς με το θέμα της τριστέτσα στην Κρήτη φαίνεται ότι το παιχνίδι χάνεται και διόλου απίθανο να παρασύρει και την υπόλοιπη χώρα» τόνισε ο κ. Δήμου και εξήγησε: «Ως χώρα είμαστε στο καθεστώς της προστατευόμενης ζώνης. Σημαίνει ότι η ασθένεια δεν έχει πάρει ενδημική μορφή στη χώρα και για παράδειγμα απαγορεύεται να μπούνε εσπεριδοειδή με κοτσάνι και φύλλο στην αγορά μας. Αυτό είναι ένα μεγάλο avantage γιατί με τον τρόπο αυτό προστατεύεται η εσπεριδοκαλλιέργεια της χώρας από διάφορα παθογόνα. Αλλά πολύ φοβάμαι ότι διόλου απίθανο, λόγω Κρήτης, να πεταχτούμε έξω από το καθεστώς της προστατευόμενης ζώνης».
Προσοχή στα καινούργια μέτρα
Οι φυτωριούχοι θα πρέπει να έχουν τεταμένη την προσοχή τους στα καινούργια μέτρα. «Σίγουρα πολλά απ’ αυτά δεν είναι ευχάριστα αλλά επειδή πια ανήκουμε σ’ ένα ολόκληρο χωριό που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ξέρετε δεν υπάρχουνε πια σύνορα, δεν μπορούμε να κάνουμε του κεφαλιού μας και ελεγχόμαστε ανά πάσα ώρα και στιγμή» τόνισε ο κ. Δήμου. «Έτσι λοιπόν τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα αλλά δυστυχώς η χώρα μας στο θέμα του πολλαπλασιαστικού υλικού δεν έχει καταφέρει να δίνει σωστό υλικό, καθαρό υλικό στους φυτωριούχους κι απ’ αυτό σαν σωστοί επαγγελματίες να παράγουν υγιή δεντράκια, να παίρνουν οι παραγωγοί, να είμαστε σίγουροι. Τα πράγματα είναι πάρα πολύ πιο δύσκολα».
-Ο κ. Δήμου προέβη σε εκτενή ενημέρωση αναφορικά με το θέμα της τριστέτσας, ένας ιός ο οποίος χτυπάει κυρίως τα εσπεριδοειδή. «Βλέπετε στις μέρες μας τι φασαρία γίνεται με τη γρίπη των χοίρων ή παλαιότερα με τη γρίπη των πτηνών. Οι ιοί χτυπάνε και τα φυτά αλλά το παρήγορο είναι ότι οι ιοί των φυτών δεν μεταδίδονται στον άνθρωπο, δεν μεταδίδονται στα ζώα. Έτσι λοιπόν δεν υπάρχει πρόβλημα αν καταναλώσουμε πορτοκάλια ή μανταρίνια που προέρχονται από μολυσμένα δέντρα. Η ασθένεια αυτή μεταλλάσσεται, παρουσιάζει πάρα πολλές φυλές οι οποίες συνδυάζονται μεταξύ τους και βλέπουμε στην πορεία όλων αυτών των ετών σε ορισμένες χώρες να παρουσιάζονται άλλες φυλές πιο δραστικές, πιο θανατηφόρες ενώ σε άλλες περιοχές να έχουμε ήπιες φυλές και να μην έχουμε τόσο εκρηκτικές καταστάσεις».
Να προλάβουμε την εγκατάσταση του ιού
Η ασθένεια μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα. Οι ήπιες φυλές μπορεί να έχουν ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα και γι’ αυτό οι παραγωγοί δεν μπορούν να καταλάβουν τη σπουδαιότητα της αρρώστιας. «Αλλά εάν φτάσουμε στο σημείο να βλέπουμε δέντρα κατεστραμμένα αυτό σημαίνει ότι ο ιός έχει απλωθεί, έχει πάρει τη μορφή της επιδημίας και είμαστε στο τελευταίο στάδιο και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Έτσι λοιπόν μπορούμε να δούμε διάφορα συμπτώματα όπως αποπληξία, απότομος μαρασμός, νέκρωση της κόμης των δέντρων και κυρίως η ίωση αυτή χτυπάει οτιδήποτε είναι εμβολιασμένο σε νεραντζιά.
Πορτοκάλια, γκρέιπ φρουτ, μανταρίνια, λεμόνια. Μόνη της τη νεραντζιά δεν την πειράζει – κι αυτό είναι ένα μυστήριο που δεν έχει λυθεί – ενώ οτιδήποτε είναι εμβολιασμένο πάνω σ’ αυτή την ξετινάζει τελείως και κυρίως αυτός είναι ο λόγος που επειδή το 90% και πλέον του υποκειμένου που έχουμε στη χώρα είναι η νεραντζιά, γι’ αυτό γίνεται όλη αυτή η φασαρία να προλάβουμε, γιατί αν ο ιός εγκατασταθεί στην περιοχή το σίγουρο είναι ότι ο ιός θα πάρει εκρηκτικές διαστάσεις» τόνισε ο κ. Δήμου και συνέχισε: «Άλλα συμπτώματα είναι η βαθμιαία και βραδεία κατάπτωση των δέντρων, μία έντονη μικροκαρπία – αυτά τα συμπτώματα δυστυχώς τα ‘χουμε δει στην Αργολίδα – και μία νέκρωση στο σημείο του εμβολιασμού όπου σταματάει το δέντρο να τροφοδοτείται κυρίως από νερό και γι’ αυτό ακριβώς έχουμε αυτές τις αποπληξίες. Τα συμπτώματα μπορούν να εκδηλωθούν μετά από παρέλευση αρκετών χρόνων ειδικά σε περιπτώσεις προσβολής με ήπιο στέλεχος του ιού. Είναι η περίπτωση εδώ της Άρτας, η περίπτωση της Αργολίδας, η περίπτωση κυρίως της Ελλάδας.
Σε πολλές περιπτώσεις τα προσβεβλημένα δέντρα είναι ασυμπτωματικοί φορείς της ασθένειας, αποτελούν εστίες μόλυνσης και μπορούν να μολύνουν άλλα πιο ευπαθή δέντρα. Αυτό εκτός από το ήπιο στέλεχος του ιού μπορεί να οφείλεται σε ανεκτικότητα της ποικιλίας στο στάδιο μόλυνσης με τον ιό και στις συνθήκες του περιβάλλοντος. Όταν ξεριζώσαμε τρία κτήματα στην Αργολίδα τα δέντρα φαίνονταν καλά. Ήταν όμως μολυσμένα. Και τώρα έχουμε δύο περιπτώσεις που στο σύνολο θα εκριζωθούν αυτά τα δέντρα. Οι παραγωγοί δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αφού τα βλέπουν τα δέντρα σε καλή κατάσταση αν είναι δυνατόν να είναι μολυσμένα. Έτσι είχαμε απειλές του τύπου θα πάρουμε την καραμπίνα κλπ. κλπ.».
Τι είναι η τριστέτσα
Πρόκειται για την πιο σοβαρή ιολογική ασθένεια, που προσβάλλει τα εσπεριδοειδή σε όλο τον κόσμο και κυρίως όσα έχουν ως υποκείμενο την νεραντζιά. Προκαλείται από τον ιό της τριστέτσας των εσπεριδοειδών (CTV). Ο ιός παρουσιάζει πολλές φυλές και προέρχεται από την Κίνα, χώρα προέλευσης πολλών εσπεριδοειδών, στην οποία είναι ευρύτατα διαδεδομένος.
Πώς παρουσιάζεται
Τα κυριότερα συμπτώματα ταξινομούνται στις εξής κατηγορίες:
α) Κυρίως τριστέτσα – Ολοκληρωτική και ταχεία ξήρανση των δέντρων (αποπληξία)
β)Βραδύς μαρασμός – Βοθρύωση στο ξύλο
γ) Ίκτερος (έντονο γενικό κιτρίνισμα) των σποροφύτων των εσπεριδοειδών
Πώς μεταδίδεται
Η μετάδοση της ασθένειας γίνεται:
α) με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια, εμβόλια).
β) με έντομα – φορείς, τις αφίδες. Μεταξύ των αφίδων ο πιο δραστικός φορέας του ιού είναι η καστανή αφίδα των εσπεριδοειδών (Toxoptera citricida), η οποία ακόμη δεν έχει φθάσει στη Μεσογειακή λεκάνη. Όμως πρόσφατα εντοπίστηκε σε βόρειες περιοχές της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Ακόμη και άλλα είδη αφίδων που υπάρχουν στη χώρα μας μπορούν να μεταδώσουν τον ιό, μεταξύ των οποίων η σπουδαιότερη είναι η αφίδα του βαμβακιού (Aphis gossypii).
Στρατηγική αντιμετώπισης
Η στρατηγική αντιμετώπισης που πρέπει ν’ ακολουθείται απ’ τους παραγωγούς και τους φυτωριούχους είναι:
- Χρησιμοποίηση Πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού (δενδρύλλια, εμβόλια). Δυστυχώς η χώρα μας δεν δίνει την ουσιαστική αυτή δυνατότητα στους παραγωγούς αφού δεν έχει προχωρήσει στην εγκατάσταση συστήματος παραγωγής τέτοιου υλικού. Παρόλα αυτά το πολ/κό υλικό πρέπει να προέρχεται από κρατικά κτήματα ή από φυτώρια που συνεργάζονται με τα κρατικά κτήματα της χώρας.
- Συστηματικός έλεγχος των φυτειών της χώρας για όλα τα είδη των εσπεριδοειδών.
- Άμεση καταστροφή των μολυσμένων και ύποπτων δέντρων.
- Συνεχής έλεγχος τόσο των εστιών που έχουν εντοπισθεί, όσο και των γειτονικών φυτειών, σε απόσταση ασφαλείας.
- Συνεχής ενημέρωση των καλλιεργητών.
- προσεκτική χρησιμοποίηση ανεκτικών υποκειμένων αντί της νεραντζιάς, η οποία όμως είναι και τα καλύτερο υποκείμενο
Δημήτρης Δήμου – Γεωπόνος – Ιολόγος Δ/σης Αγρ. Ανάπτυξης Αργολίδας.