ΛοκροίΗ λέξη " Λοκροί" σχετίζεται, ενδεχομένως, ετυμολογικά με την λέξη Λέλεγες.

επεξεργασία Εισαγωγή
Οι Λοκροί ήταν αρχαίο ελληνικό φύλο (δωρικής πιθανόν καταγωγής) που κατοικούσε στην κεντρική Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Λοκρίδα η οποία εκτεινόταν στους σημερινούς νομούς Φωκίδας και Φθιώτιδας. Παρ' όλο που δεν είναι γνωστές πολλές πτυχές της ιστορίας τους και οι υπόλοιποι αρχαίοι Έλληνες τους θεωρούσαν βάρβαρους (δηλαδή απολίτιστους), η διασπορά των Λοκρών κατά την αρχαιότητα υπήρξε μεγάλη και ο πολιτισμός που ανέπτυξαν πολύ αξιόλογος. Στοιχεία λατρείας, μυθολογίας και πολιτισμού των Λοκρών διαδόθηκαν σε όλο τον αρχαίο κόσμο, ο οποίος σε μεγάλη έκταση είχε αποικηθεί από αυτούς.
επεξεργασία Οι δύο Λοκρίδες
Οι δύο μεγαλύτερες πόλεις των Λοκρών ήταν η Άμφισσα και ο Οπούς. Ο Παρνασσός και η Φωκίδα χώριζαν τους Οζόλες Λοκρούς (Δυτικοί) από τους Οπούντιους Λοκρούς (Ανατολικοί). Η Λοκρίδα δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσια περιοχή αλλά οι πολεμιστές της ήταν γνωστοί για την ανδρεία τους και τιμούσαν την κληρονομιά τους, διατηρώντας τις αξίες και αρετές που τους έδωσαν οι πρόγονοι τους. Μπορούσαν να δημιουργήσουν μεγάλες παρατάξεις από οπλίτες οι οποίοι φορούσαν περικεφαλαίες όμοιες με των Αχαιών με περισσότερα του ενός λοφία. Ήταν πολεμοχαρείς και από τις λίγες ελληνικές φυλές των κλασσικών χρόνων που δεν μισούσαν αλλά τιμούσαν ιδιαίτερα τον Άρη, τον θεό του πολέμου, και έφεραν σύμβολα του στον θώρακα τους. Οι Οπούντιοι Λοκροί ήταν από τους λίγους μη Πελοποννήσιους, μαζί με τους συγγενείς και γείτονες τους Φωκείς και τους Θεσπιείς, οι οποίοι ακολούθησαν τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες για την υπεράσπισή της Ελλάδας από την επιδρομή των Περσών.
[επεξεργασία] Οζόλεια Λοκρίδα
Η ετυμολογία της λέξης "Οζόλες" έχει δύο εκδοχές:
Απλοϊκά, προέρχεται από το ρήμα όζω που σημαίνει μυρίζω άσχημα επειδή δεν φορούσαν ρούχα αλλά προβιές ζώων
Ορθολογιστικά, είναι παραφθορά της λέξης "Αιτωλοί" δηλ. πρόκειται περί Λοκρών που αναμίχθηκαν με κατοίκουςαπό την γειτονική Αιτωλία.
Η Άμφισσα και η Μυωνία (σημερινή Αγία Ευθυμία) ήταν τα σημαντικότερα οχυρά των Οζολών Λοκρών, ενώ το σημαντικότερο λιμάνι τους, η Ναύπακτος δέχτηκε επίθεση από τους Αθηναίους με αποτέλεσμα να εγκατασταθούν σε αυτή Μεσσήνιοι πρόσφυγες. Οι Οζόλες Λοκροί, το όνομα των οποίων προερχόταν κατά μία εκδοχή ευρισκόμενοι δίπλα στους Δελφούς, παρασύρθηκαν και προσπάθησαν να καταλάβουν το μαντείο των Δελφών. Μάλιστα, καλλιέργησαν κτήματα του Κρισσαίου πεδίου που ανήκαν στο μαντείο με αποτέλεσμα η Δελφική Αμφικτιονία να καλέσει τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας να τους τιμωρήσει και αυτός πολιόρκησε την Λοκρική πρωτεύουσα, την Άμφισσα. Αναφέρονται τον καιρό του Πελοποννησιακού πολέμου από τον Θουκυδίδη ως ημι-βάρβαροι όπως οι Αιτωλοί και οι Ακαρνάνες.
[επεξεργασία] Οπούντια Λοκρίδα
Στην Οπουντία Λοκρίδα εκτός από τον Οπούντα σημαντικές πόλεις ήταν το Θρόνιον και η Νίκαια, ενώ οι Λοκροί που ζούσαν κοντά στο όρος Κνημίς ονομάζονταν Επικνημίδειοι, όνομα το οποίο πολλές φορές αναφέρεται σε όλους τους Οπούντιους.
επεξεργασία Γλώσσα
Οι Λοκροί είχαν δημιουργήσει ισχυρές Λοκρικές πόλεις με δωρική κληρονομιά και μιλούσαν την λοκρική διάλεκτο, μια δωρική-βορειοδυτική διάλεκτο, σε αντίθεση με γύρω φύλα της κεντρικής Ελλάδας, όπως οι Βοιωτοί και οι Θεσσαλοί οι οποίοι μιλούσαν την αιολική διάλεκτο.

επεξεργασία Οικονομία
Τα περισσότερα λοκρικά νομίσματα που έχουν βρεθεί, άρα και οι περισσότερες πληροφορίες που υπάρχουν, προέρχονται από την Οπουντία Λοκρίδα. Δεν έχουν βρεθεί νομίσματα των Οπουντίων Λοκρών που να είναι αρχαιότερα του 400 π.Χ..
Μετά την Ανταλκίδειο ειρήνη το 386 π.Χ., ο Οπούς έκοψε νομίσματα που έφεραν το όνομα της πόλης, κάτι που επιτράπηκε και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Τα λοκρικά νομίσματα ήταν φτιαγμένα στο πρότυπο των νομισμάτων της Αίγινας. Μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ., ο Οπούς μάλλον προκάλεσε τη δυσαρέσκεια του Φιλίππου Β' όπως και η Θήβα. Από τον Οπούντα μεταφέρθηκε το δικαίωμα για την έκδοση αργυρών νομισμάτων σε όλους τους Λοκρούς, όπως είχε γίνει και από τη Θήβα σε όλους τους Βοιωτούς. Τα νομίσματα των Λοκρών μετά από τη μάχη εκείνη, έμοιαζαν με τα παλαιότερα, αλλά αντί για την επιγραφή "ΟΠΟΝΤΙΩΝ" είχαν τις επιγραφές "ΛΟΚΡΩΝ ΥΠΟΚ", "ΛΟΚΡ", "ΛΟ" ή "ΛΟΚΡ ΕΠΙΚΝΑ".
Κατά την Μακεδονική κατάκτηση, περίπου από το 300 π.Χ., πιθανόν να μην κόβονταν νομίσματα στην Λοκρίδα. Την περίοδο της Αιτωλικής Συμπολιτείας (279 - 168 π.Χ.), το Θρόνιο, πόλη των Οπουντίων, έκοβε χάλκινα νομίσματα με αιτωλικές μορφές. Όταν ο Φλαμίνινος έδωσε την ελευθερία στις ελληνικές πόλεις το 197 π.Χ., ο Οπούς άρχισε να κόβει νομίσματα με παλαιές μορφές στα οποία χαραζόταν η λέξη "ΟΠΟΥΝΤΙΩΝ" αντί "ΟΠΟΝΤΙΩΝ". Η κοπή σταμάτησε το 146 π.Χ. Αλλά και κατά τη ρωμαϊκή κατάκτηση επανήλθε η κοπή νομισμάτων στον Οπούντα για μικρή περίοδο, σε μερικά από τα οποία απεικονίζονται οι κεφαλές του Άδη και της Περσεφόνης από τη μια πλευρά, ενώ στην άλλη κάποιος πολεμιστής.
Γενικότερα, κάποιες μορφές που απεικονίζονται στα νομίσματα της Λοκρίδας είναι ο Αίας ο Λοκρός, ο Ερμής, ο Απόλλων, η Αθηνά, ο Κένταυρος καθώς και διάφορα σύμβολα και σχέδια όπως αστέρια, αμπέλια, αγριογούρουνα, πανοπλίες και αμφορείς. Κάποιες επιγραφές νομισμάτων που παραπέμπουν στις πόλεις που τα έκοβαν είναι "ΑΜΦΙΣΣΕΩΝ", "ΟΙΑΝΘΕΩΝ", "ΟΠΟΝ", "ΣΚΑΡΦΕΩΝ", "ΘΡΟΝΙΕΩΝ"
επεξεργασία Επιζεφύριοι Λοκροί
Οι Επιζεφύριοι Λοκροί, προερχόμενοι από την Οζολία Λοκρίδα, βοηθούμενοι και από τους Οπουντίους, αποίκησαν την νότια Ιταλία το 680 π.Χ. νικώντας τον Κρότωνα. Έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη Μεγάλη Ελλάδα και ίδρυσαν πόλεις κυρίως στα δυτικά παράλια της κάτω Ιταλίας. Τελικά μετακινήθηκαν και ίδρυσαν την πόλη Επιζεφύριοι Λοκροί, που πήρε το όνομα τους και υπάρχει μέχρι σήμερα στη νότια Ιταλία με το ίδιο όνομα, Locri (Λοκροί). Η πόλη ήταν από τις πιο σημαντικές της Μεγάλης Ελλάδας, έχοντας συμμαχήσει με την Σπάρτη και με τις Συρακούσες, με γνωστό τον νομοθέτη Ζάλευκο. Ο Πλάτων αποκαλούσε την πόλη Άνθος της Ιταλίας εξαιτίας της ευμορφίας των κατοίκων της.
επεξεργασία Αίας ο Λοκρός
Εθνικός ήρωας των Λοκρών ήταν ο Αίας, γιος του Οϊλέα, ο ένας από τους δύο γνωστούς ήρωες με αυτό το όνομα (ο άλλος ήταν ο Αίας ο Τελαμώνιος από την Σαλαμίνα) που έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο.
Διέπρεψε στον πόλεμο εναντίον των Τρώων αλλά μετά την άλωση της Τροίας, ο Αίας ατίμασε την ιέρεια Κασσάνδρα μέσα στον ναό της θεάς Αθηνάς.
Κατά την επιστροφή στην Λοκρίδα, ξέσπασε καταιγίδα κοντά στην Εύβοια και ο Αίας σώθηκε πάνω σε έναν βράχο από όπου απευθυνόμενος προς τους θεούς δήλωσε ότι θα επιβιώσει παρά την θέληση τους.
Τότε ο Ποσειδών προσβεβλημένος από την αλαζονεία του, διέλυσε τον βράχο με την τρίαινα του και ο Αίας χάθηκε.
Η θεά Αθηνά, εξ' αιτίας της ασέβειας του Αίαντα, προκάλεσε τα δεινά της φυλής των Λοκρών για χίλια έτη.
Οι Λοκροί τον 5ο αιώνα π.Χ. πολεμώντας με την φάλαγγα τους, άφηναν μια θέση κενή γιατί πίστευαν ότι ο Αίας πολεμούσε πάντα μαζί τους και μετά τον θάνατό του.

Ο Λοκρός ήρωας Αίας, επί βράχου, μέσα στην μαινόμενη θάλασσα, θριαμβολογεί κατά των θεών για την σωτηρία του.
Οι λαοί που την κατοίκησαν σε διάφορες ιστορικές περιόδους ήταν:
οι Οπούντιοι Λοκροί
επεξεργασία Ιστορία
Η Οπουντία Λοκρίδα αποτελούσε το ανατολικό τμήμα της Λοκρίδας βόρεια της Φωκίδας και βορειοδυτικά της Βοιωτίας, κατά μήκος του Ευβοϊκού Κόλπου, από τις Θερμοπύλες κοντά στον Μαλιακό κόλπο μέχρι την πόλη Αλαί (σημερινός Θεολόγος) που αποτελούσε το σύνορο με την Βοιωτία. Ουσιαστικά είναι περίπου η σημερινή περιοχή της επαρχίας Λοκρίδας του νομού Φθιώτιδας.
Πρωτεύουσα ήταν ο Οπούς (σημερινή Αταλάντη) που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. και από αυτήν οι κάτοικοι ολόκληρης της Ανατολικής Λοκρίδας ονομάζονταν Οπούντιοι Λοκροί.
Επίνειο της πρωτεύουσας αποτελούσε ο Κύνος (σημερινές Λιβανάτες), απέναντι από την Αιδηψό όπου τελείωνε ο Οπούντιος Κόλπος.
Μεταξύ του Οπούντα και του Κύνου υπήρχε εύφορη πεδιάδα. Στον Κύνο λέγεται ότι έζησε ο Δευκαλίων και εκεί υπάρχει ο τάφος της γυναίκας του Πύρρας.
Ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Πάτροκλος ήταν από τον Οπούντα ενώ ο βασιλέας Αίας ήταν από την πόλη Νάρυξ.
Στην παραλία του Μαλιακού κόλπου ήταν:
η Αλωπή (συνώνυμη με αυτή της Οζολίας Λοκρίδας),
η Δαφνούς (σημερινός Άγιος Κωνσταντίνος) που αργότερα κατεδαφίστηκε και
η Ελάτεια.
Μετά την Δαφνούντα υπήρχε το όρος Κνημίς όπου οι Λοκροί εκεί ονομάζονταν Επικνημίδειοι.
Γνωστός ήταν ο ποταμός Βοάγριος ή Μάνης όπως αναφέρει ο Στράβων, ο οποίος πήγαζε από το όρος Κνημίς και κατέληγε στον Ευβοϊκό μεταξύ των πόλεων Σκάρφεια και Θρόνιο πιο πάνω από τις οποίες βρίσκονταν η Νίκαια και η Ηράκλεια κοντά στις οποίες βρισκόταν το βουνό Οίτη, ενώ μικρότερος ποταμός ήταν ο Πλατάνιος.
Άλλες σημαντικές πόλεις της Οπουντίας Λοκρίδας ήταν *ο Καλίαρος,
η Βέσα,
οι Αυγείαι,
η Λάρυμνα και
η Τάρφη.