Ένα άκρως αποκαλυπτικό επιστημονικό άρθρο του Αθανάσιου Παντελόγλου, Χημικού, Mcs Βιοχημικού Μηχανικού Ι.Τ.Α.Π.

www.servitoros.gr/news/view.php/24702/


4. Ωστόσο, το σοβαρότερο μέτωπο παραγωγής τοξικής ρύπανσης στα νερά της περιοχής οφείλεται στην ανεξέλεγκτη εξορυκτική δραστηριότητα της εταιρείας ΛΑΡΚΟ Α.Ε., η οποία λειτουργεί στην περιοχή του Δήμου Μεσσαπίων από το 1969, εφαρμόζοντας την τεχνολογία των ανοιχτών επιφανειακών ορυχείων.
Από τη λειτουργία της ΛΑΡΚΟ έχουν δημιουργηθεί πολλαπλά ανοιχτά ορύγματα (κρατήρες) πολύ μεγάλου βάθους΄(300-400 μ.), χωρίς μέχρι σήμερα να έχει γίνει αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Τα ορύγματα καταλαμβάνουν πολύ μεγάλη έκταση του Δήμου Μεσσαπίων, από τον Νέο και Παλαιό Παγώντα ως τις Άκρες, τον Σταυρό, το Κοντοδεσπότι, την Αγία Σοφία, την Πλατάνα, την Άτταλη, τη Μονή Μακρυμάλλης και την Τριάδα.

Συγκεκριμένα, η ΛΑΡΚΟ επιβαρύνει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον σε κάθε φάση των δραστηριοτήτων της. Κατά πρώτον, σωρεύονται τεράστιες ποσότητες γαιωδών υλικών, τα οποία αναφέρονται ως υλικά αποκάλυψης μεταλλεύματος. Τα υλικά αυτά, που είναι ειδικά στερεά απόβλητα και πρέπει να αποτίθενται με αδειοδοτημένο ασφαλή τρόπο, απορρίπτονται αυθαίρετα και ασχεδίαστα, με αποτέλεσμα να έχουν σχηματιστεί βουνά ολόκληρα και κατ' αυτό τον τρόπο να αποφράσσονται τα υδρορέματα. Κατά συνέπεια, τα νερά των βροχοπτώσεων, μη έχοντας διέξοδο λιμνάζουν μέσα στους κρατήρες των ορυχείων και "εμπλουτίζουν" τον υδροφόρο ορίζοντα με τα διαλυμένα άλατα όλων των βαρέων μετάλλων που περιέχουν.

Για την ακρίβεια, στα "ανοιχτά ορυχεία" μικτών θειούχων μεταλλευμάτων σιδηροπυρίτη και σε σκληρά πετρώματα, είναι γνωστό το φαινόμενο της "όξινης απορροής"(aciddrainage), ονομαζόμενο επίσης και “Hardrockaciddrainage” (όξινες απορροές σκληρών βράχων). Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται από τη χημεία της μακρόχρονης επαφής του "συσσωρεμένου νερού" με "τα θειούχα χώματα των αποκαλύψεων", παρουσία ατμοσφαιρικού οξυγόνου, όπου προχωρά σε μια σειρά από οξειδαναγωγικές αντιδράσεις, σχηματίζοντας θειικό οξύ και ελευθερώνοντας διαλυτά ιόντα βαρέων μετάλλων σε όξινο Ρh στη μάζα των λιμναζόντων υδάτων. Το "κοκτέιλ" αυτό στη συνέχεια κατεισδύει αργά στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Αυτός είναι ο κυριότεροςμηχανισμός ρύπανσης των υδάτων με βαρέα μέταλλα σε περιοχές "ανοικτών ορυχείων" μικτών θειούχων πετρωμάτων. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται εκτενώς σαν η αιτία που έχει δώσει τεκμηριωμένα τα σοβαρότατα επεισόδια τοξικής ρύπανσης, υπόγειων και επιφανειακών υδάτων με βαρέα μέταλλα. Στη νέα Ευρωπαϊκή νομοθεσία, για την οργάνωση και λειτουργία «των ανοιχτών ορυχείων», περιλαμβάνονται ειδικές διατάξεις και προφυλάξεις για την αποφυγή του φαινομένου αυτού.

Σε προσωπική επίσκεψη μαζί με κατοίκους της περιοχής (και μάλιστα μετά από βροχές), είδαμε και διαπιστώσαμε στα ανοιχτά ορυχεία της ΛΑΡΚΟ την εξέλιξη του ενεργού αυτού «χημικού συστήματος», με τεκμηρίωση της παρουσίας των στοιχείων χημικής ρύπανσης. Τούτη, λοιπόν, η αιτία ρύπανσης των υδάτων, που λειτουργεί για χρόνια στην περιοχή, είναι αυτό που κρύβεται και αποσιωπάται μέχρι σήμερα, αναδεικνύοντας έτσι και το ρόλο της διαπλεκόμενης Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κατ' αυτό τον τρόπο, ερμηνεύεται η συνύπαρξη χρωμίου, νικελίου, και ψευδαργύρου στα νερά της Μεσσαπίας. Πιστεύουμε δε μετά βεβαιότητας ότι, αν γίνουν συστηματικές δειγματοληψίες και πιστοποιημένης ποιότητας αναλύσεις υδάτων στην όλη περιοχή, θα ανιχνευθεί επίσης η παρουσία μετρήσιμων ποσοτήτων μόλυβδου και υδράργυρου στα υπόγεια ύδατα.

Στο επόμενο στάδιο, η εταιρεία ΛΑΡΚΟ μεταφέρει το μετάλλευμα στους σπαστήρες, που βρίσκονται στην περιοχή του Τ.Δ. Σταυρού, απ' όπου ξεκινάει και ο ιμάντας μεταφοράς του τριμμένου μεταλλεύματος στη θέση Βρυσάκια στις ακτές του Ευβοϊκού κόλπου. Τόσο κατά το σπάσιμο όσο και κατά τη μεταφορά του μεταλλεύματος γίνεται εκτεταμένη αέρια ρύπανση με αναπνεόμενη επικίνδυνη σκόνη. Εκτός αυτού, η περιοχή του Σταυρού ρυπαίνεται συστηματικά και από τα καμένα ορυκτέλαια που προέρχονται από τη συντήρηση των βαρέων οχημάτων της εταιρείας.
Ακολούθως, στη θέση Βρυσάκια, πριν το φόρτωσή του, συγκεντρώνεται το μετάλλευμα και γίνεται υδρομεταλλουργικός εμπλουτισμός του με χρήση αραιών διαλυμάτων θειϊκού οξέος. Τα υγρά απόβλητα του εμπλουτισμού είναι όξινα και πλούσια σε διαλυμένα άλατα βαρέων μετάλλων, επειδή περιέχει και θειούχα άλατα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται όξινο περιβάλλον και να ρυπαίνεται ο υδροφόρος ορίζοντας με βαρέα μέταλλα.
Ύστερα από τον εμπλουτισμό και το στέγνωμα, γίνεται η φόρτωση του μεταλλεύματος σε πλοία, χωρίς τη λήψη των απαραίτητων μέτρων προστασίας κατά της ρύπανσης της θάλασσας, και μεταφέρεται στο εργοστάσιο της Λάρυμνας, όπου γίνεται πυρομεταλλουργική επεξεργασία για την εξαγωγή προϊόντος σιδηρονικελίου (με ποσοστό νικελίου 19-29 %). Στη μονάδα της Λάρυμνας μεταφέρονται 1.100.000 τόνοι εμπλουτισμένου μεταλλεύματος ετησίως και, μετά την επεξεργασία του, η "σκουριά" αποτίθεται στη θάλασσα του Βόρειου Ευβοϊκού, με όλες τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες για το οικοσύστημα.

Καταλήγοντας, μπορούμε να πούμε ότι η χάριν του μεταλλεύματος ληστρική εκμετάλλευση της Μεσσαπίας από την εταιρεία ΛΑΡΚΟ, σε συνδυασμό με τον καθοριστικό "ρόλο" της σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, έχει οδηγήσει τον τόπο σε καθεστώς ομηρίας. Η αδιαφορία για την υγεία των κατοίκων, η απαξίωση και σταδιακή καταστροφή του περιβάλλοντος, η ποικιλότροπη ρύπανση και μόλυνση, έχουν πλέον γίνει κανόνας λειτουργίας της εταιρείας. Παρ' όλα αυτά, κανένα μέτρο δεν λαμβάνεται κατά της ΛΑΡΚΟ από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να περιοριστεί και να παύσει επιτέλους η παραβατική έως εγκληματική δράση της εις βάρος της δημόσιας υγείας.
Η συμπεριφορά γενικότερα της εταιρείας στην περιοχή θυμίζει "νονό", εφαρμόζοντας δια των στελεχών και οργάνων της την τακτική του εκβιασμού και της απειλής στο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας και αυτοδιοίκησης. Είναι απαράδεκτο οι τοπικές εξουσίες να εμφανίζουν επί σειρά ετών μια πρωτοφανή απάθεια και ανοχή, η οποία στην ουσία ευνοεί την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, καθιστώντας παράλληλα τους ολίγους "ημέτερους" όλο και πλουσιότερους και τους ανυπεράσπιστους κατοίκους τοξινομένους πολίτες. Και είναι εξωφρενικό το γεγονός ότι επισήμως αποκρύπτεται η εξορυκτική δραστηριότητα της εταιρείας από κάθε σχετική τοπική ανάλυση περιβαλλοντικών πιέσεων.

Βάσει όλων των παραπάνω δεδομένων, σε σχέση με την τοξική ρύπανση των υδάτων, επιβάλλεται να ληφθούν δραστικά μέτρα, όπως: