Του Πάνου Ευαγγελόπουλου, Λέκτορα Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
 

Η Γερμανία παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε την δεκαετία που τελειώνει, κατάφερε με αυστηρή πειθαρχία τόσο στον εργασιακό και επιχειρηματικό χώρο όσο και στην κυβερνητική της πολιτική, να ξεπεράσει πρώτη από τις ανεπτυγμένες οικονομίες την δεινή οικονομική κρίση και να παρουσιάσει αξιοσημείωτη και σταθερή μεγέθυνση με εντυπωσιακή πτώση του ποσοστού ανεργίας.

Παρά το γεγονός ότι η Γερμανική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, κτυπήθηκε ανελέητα από την κρίση και ακόμη μετρά τις πληγές της σε αρκετές τράπεζές της, παρά ταύτα η Γερμανία ανορθώθηκε και δείχνει τον δρόμο της ορθολογικής και σταθερής ανάκαμψης.

Πώς λοιπόν επετεύχθη αυτή η αξιοσημείωτη Γερμανική ανάκαμψη; Σε ένα ιδιαίτερα επαχθές διεθνές οικονομικό περιβάλλον που έχει σαρωθεί από την παγκόσμια κρίση αλλά και νομισματικό περιβάλλον, με το Ευρώ να ανατιμάται διαρκώς, κάνοντας πολλές φορές ράλι, έναντι σχεδόν όλων των άλλων νομισμάτων, η Γερμανία να εξακολουθεί να είναι πρωταθλητής εξαγωγών, εμπορικών πλεονασμάτων, οικονομικής μεγέθυνσης και μείωσης της ανεργίας; Η επιτυχία της Γερμανίας οφείλεται στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι δεν παραδόθηκε ποτέ στα φουσκωμένα δημοσιονομικά ελλείμματα, στο συσσωρευμένο πυραμιδικό δημόσιο χρέος αλλά και ουδέποτε επέτρεψε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να γίνει η εκτυπωτική μηχανή φθηνού κρατικού χρήματος. Η Γερμανία βασίστηκε, παρά τις δυσκολίες, στη δημοσιονομική και νομισματική σταθερότητα. Επέλεξε από την αρχή τις θυσίες και τους κόπους για να δρέψει τώρα τους καρπούς που όλοι οι άλλοι εμείς της Ευρωπαϊκής περιφέρειας, θέλουμε υπό τον τύπο επιμηκυμένων δανείων να λάβουμε για να επιβιώσουμε.

Όταν όμως φέρω την Γερμανία για παράδειγμα, ασφαλώς και δεν θέλω να την συγκρίνω με την Ελλάδα ή άλλους αδύναμους κρίκους της Ευρωπαϊκής περιφέρειας αλλά με τις ΗΠΑ.

Ο αχαλίνωτος επεκτατισμός, δημοσιονομικός και νομισματικός, του διδύμου Obama & Bernanke, θα επιφέρει δραματικά αρνητικά αποτελέσματα.

Ο χρυσός θα χτυπά το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, τα εμπορεύματα με πρώτο το πετρέλαιο, τα μέταλλα, τα αγροτικά, από τον λευκό χρυσό (το βαμβάκι) έως τα σιτηρά, θα ακολουθήσουν ανοδική πορεία και όταν το δολάριο θα ξεπερνά το ψυχολογικό όριο των 1,40 δολαρίων προς 1,50 για ένα Ευρώ τότε η ΕΚΤ και η Γερμανία θα σημάνουν συναγερμό.

Αν μάλιστα ο διάδοχος του Τρισέ είναι ο Βέμπερ τότε η μόνη λύση, δεδομένης της άρνησης για χαλαρότητα από την πλευρά της Γερμανίας, θα είναι να προωθηθεί κάποιας μορφής χρεοκοπία όχι μόνον της Ελλάδας αλλά δύο ακόμη χωρών της Ένωσης, για να ανακοπεί η τρελή κούρσα του Ευρώ απέναντι στο δολάριο, χωρίς να τρωθεί κατ’ ελάχιστον η Γερμανική υπεροχή.

Οι Γερμανοί θα θυσιάσουν την Ευρωπαϊκή περιφέρεια για να εκτιναχθούν τα spreads των χωρών της Ευρωπαϊκής περιφέρειας τόσο ώστε να ανακόψουν την ανατίμηση του Ευρώ απέναντι στο δολάριο. Και γι’ αυτό δεν αρκεί μόνον η Ελλάδα για να γνωρίζουμε τι θα αντιμετωπίσουμε. Μόνον μια γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στην Ευρωπαϊκή περιφέρεια, θα στείλει τους επενδυτές πίσω στο δολάριο προς μια ασταθή ισορροπία 1/1,20.

Όσο ο Bernanke τυπώνει δολάρια, τόσο πιο πολύ οι Γερμανοί θα είναι διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν την αξιοπιστία και την φερεγγυότητα της Ευρωπαϊκής περιφέρειας. Αναμφίβολα η νομισματική αμετροέπεια της FED ασκεί φανερές πλέον πιέσεις στην Γερμανία αλλά και στην Ιαπωνία ενώ καθηλώνει πλέον την Κίνα σε μία καθολική και αναγκαστική άρνηση για κάθε ενδεχόμενη συζήτηση ανατίμησης του Γουάν. Οι νομισματικές ενέσεις του Bernanke για να περισώσει την ρηχή και εύθραυστη αμερικάνικη ανάκαμψη και εν τέλει για να αποφύγει απεγνωσμένα τον κίνδυνο της δεύτερης υποχώρησης ή του διπλού πάτου, καθιστούν την πολιτική του αποσταθεροποιητική για την παγκόσμια οικονομία και γι’ αυτό άκρως επικίνδυνη.

Η Γερμανία θα διαφυλάξει σαν “κόρη οφθαλμού” την αυστηρότητα και την πειθαρχία. Επ’ ουδενί δεν θα διακινδυνεύσει την σταθερότητά της και την ακμή της για χάρη απείθαρχων και καταχρεωμένων περιφερειακών Ευρωπαϊκών οικονομιών. Δεν είναι το τέταρτο Ράιχ που γράφουν έντυπα και αναλυτές αλλά η σφραγίδα της ιστορικής της μνήμης από τα μοιραία λάθη και τις τραγικές αποτυχίες της μεσοπολεμικής Γερμανικής δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Οι Γερμανοί σήμερα, πιο πολύ από ποτέ, θεμελιώνουν την δημοκρατία τους σε σταθερά μακροχρόνια θεμέλια, αποκρούοντας μετά βδελυγμίας τις σαθρές επεκτατικές πολιτικές και τις έωλες εικονοκλαστικές προσεγγίσεις.

Όσο η Αμερικανική χαλαρότητα θα προκαλεί την Γερμανική αυστηρότητα τόσο πιο βαριά θα πέφτει η σκιά αυτής της άνισης σχέσης υπέρ της Γερμανίας στα αδύναμα μέρη της Ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Τα ανορθόδοξα και αντισυμβατικά μέσα που χρησιμοποιεί ο Bernanke από το πρώτο πακέτο των Bush-Paulson, στο δεύτερο πακέτο μαμούθ Obama-Geithner, μέχρι την τελευταία προ ημερών κίνηση των 600 δις. δολαρίων, αποτυγχάνουν διαδοχικά. Όλα απορροφούνται από τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τίποτα δεν περνά στην πραγματική οικονομία.

Σαν τον διάττοντα αστέρα, super nova, που εκπέμπει την πλήρη λάμψη του πριν την μετατροπή του σε μαύρη τρύπα που απορροφά με το μαγνητικό του πεδίο ό,τι περιστρέφεται γύρω του, έτσι ακριβώς συμπεριφέρεται το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ.

Μετά την λάμψη του κατά την περίοδο 2003-2007 με τα υπέρλαμπρα κέρδη του και τις ακτινοβόλες υπεραξίες του, είναι σαν να έσβησε για πάντα και απορροφά τα πάντα.

Δεν αφήνει τίποτα να περάσει στον πραγματικό τομέα της οικονομίας των ΗΠΑ.

Είναι γεγονός ότι θα ακούσεις από ορισμένους συχνά την φράση «Ben τύπωσε και άλλο χρήμα!».

Το νέο χρήμα επενδύεται στα ETF του χρυσού, στα futures του πετρελαίου, στα derivatives των εμπορευμάτων, στις νέες φούσκες που θα δώσουν οι αναδυόμενες οικονομίες.

Ό,τι γλίσχρο μένει στις ΗΠΑ, πάει στον Dow Jones και το υπόλοιπο σχεδόν τίποτα επενδύεται στην ελπίδα να γίνουν φθηνότερα τα Αμερικάνικα προϊόντα με την υποτίμηση του δολαρίου.

Αλλά όπως έδειξε η Γερμανία η ανταγωνιστικότητα δεν κερδίζεται έτσι. Γι’ αυτό η Αμερική παραπαίει με εύθραυστη ανάκαμψη, ανοδική ανεργία και με τον μεγάλο κίνδυνο να ελλοχεύει του διπλής βύθισης double dip. Αυτή η κατάσταση οδήγησε στην τελευταία απεγνωσμένη και όσο τίποτα άλλο παρακινδυνευμένη κίνηση του Ben Bernanke.

Ο Rand Paul ως ένας από τους επιφανείς εκπροσώπους του Tea Party αντιτάσσεται σε αυτή την απαράδεκτη, αχαλίνωτη και χαοτική κατάσταση και θέλει να αποκαταστήσει την δημοσιονομική και νομισματική σταθερότητα και κυρίως την κλασική Αμερικάνικη συνταγματική παράδοση του περιορισμένου αλλά σταθερού κράτους και του δυναμικού ιδιωτικού τομέα, της σκληρής εργασίας και της καινοτομίας.

Τα συνθήματά του απλά και κατανοητά. Όχι στην κατάργηση των φοροαπαλλαγών, μικρότερα ελλείμματα και τελικά ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, μικρότερο δημόσιο χρέος και όχι άλλα φρεσκοτυπωμένα δολάρια.

Είναι αλήθεια ότι η περιφανής νίκη του Tea Party ταπείνωσε και μίκρυνε τον Obama. Το ουσιαστικό όμως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης θα μπορούσε να είναι η τοποθέτηση του Rand Paul στην επιτροπή επίβλεψης της Γερουσίας στο Treasury και στον Geithner. Εάν υιοθετηθεί από την Γερουσία, παρά την πλειοψηφία ακόμη των Δημοκρατικών, ένας αυστηρός έλεγχος των δημοσίων δαπανών και μία άμεση περιστολή τους, τότε αν αυτό συνοδευτεί με την διατήρηση και την παγίωση των φορολογικών απαλλαγών που είχαν εισαχθεί από τον Bush και ο Obama σταματήσει να ερωτοτροπεί με την κατάργησή τους, είναι πολύ πιθανόν να μπουν οι βάσεις για δημοσιονομικό εξορθολογισμό της Αμερικάνικης οικονομίας.

Οι μικρότεροι φόροι θα ωθούν την ανάπτυξη και η περιστολή των δημόσιων δαπανών θα επιβάλει την σταθερότητα.

Μόνον σε ένα τέτοιο κόσμο με μία σταθερή Αμερική απέναντι σε μία σταθερή Γερμανία, μπορεί να επιβληθεί μια πραγματική και σημαντική πίεση στη Κίνα να ανατιμήσει το γουάν και να αρχίσει η παγκόσμια οικονομία να άρει μία προς μία τις ανισορροπίες της τόσο στα εμπορικά ισοζύγια όσο και στα δημοσιονομικά. Αυτές είναι οι βάσεις για μία σταθερή και βέβαιη παγκόσμια ανάκαμψη που θα στηρίζεται στις επιδόσεις της πραγματικής οικονομίας και στην άνοδο της ανταγωνιστικότητας.

Μία τέτοια παγκόσμια ανάκαμψη, της δημοσιονομικής και νομισματικής σταθερότητας, θα είναι ισόρροπη και συμμετρική σε όλη την κλίμακα μεγέθυνσης και θα αποτρέπει αποφασιστικά και απαγορευτικά την κίνηση του κερδοσκοπικού κεφαλαίου στην τυχοδιωκτική εκμετάλλευση του πλούτου που στην επόμενη φάση θα είναι μετά βεβαιότητας η εξάντληση της τρομερής δυναμικότητας των αναδυόμενων χωρών. Οι ανεπτυγμένες χώρες, αν όλες στο σύνολο τους, επιδείξουν σταθερότητα, τότε η δυναμικότητα των αναδυομένων χωρών θα γίνει ο πολυτιμότερος καρπός του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που θα οδηγήσει τις ανεπτυγμένες οικονομίες στην έξοδο από την κρίση και τις αναδυόμενες στην παγίωση και την διάχυση του πλούτου ακόμη και στα πιο περιθωριοποιημένα στρώματα των κοινωνιών τους.

Διαφορετικά εάν η Αμερική και ο Obama, σε αγαστή συνεργασία με τον μυθικό ήρωα του φρεσκοτυπωμένου χρήματος, Ben Bernanke, εξακολουθήσουν να επιμένουν στις αχαλίνωτες πολιτικές τους, τότε θα προκύψει ένας σφοδρός παγκόσμιος νομισματικός πόλεμος που από τη μια πλευρά θα δίνει τεράστιες ευκαιρίες κερδοσκοπικού πλουτισμού και από την άλλη θα οδηγεί χώρες σε χρεοκοπία.

Ο δρόμος της δημοσιονομικής και νομισματικής σταθερότητας είναι ο δρόμος της αρετής, γι’ αυτό είναι δύσκολος και ακανθώδης. Η σαγήνη και το κάλλος των δημοσιονομικών πακέτων και των νομισματικών ενέσεων είναι ορατά σε όλους, όμως τα αποτελέσματά τους μετά την ευκαιριακή και σύντομη επίδρασή τους είναι οικτρά.

Η επιλογή εστιάζεται ανάμεσα στην έλξη από το εύκολο με την αναμέτρηση με το δύσκολο. Όμως οι κοινωνίες και οι οικονομίες που επιτυγχάνουν δεν είναι αυτές που παραδίδονται στις σειρήνες του εύκολου για να παραμείνουν αιχμάλωτες της δυσπραγίας και της καχεξίας αλλά αυτές που αναμετρώνται με τις δυσκολίες και καταφέρνουν να επιβιώσουν και εν τέλει να αναπτυχθούν.